potocznie o kimś głupim, mało inteligentnym, dziwnym, kto ma nie po kolei w głowie; obraźliwie o kimś w kontekście osoby zachowującej się nienormalnie. Leksem – będący skrótem od słowa upośledzony – jest popularny w mediach społecznościowych i bezpośredniej konwersacji.
Słowo upoś ma wydźwięk bardziej żartobliwy.
Przykłady użycia:
1 …ale ty jesteś UPO!
2. Coś ci dolega, gadasz jak UPO / zasł./
3. Upoś z ciebie /z/
(Zgłoszenie: 25.05.2022, oprac. Monika Olędzka, Joanna Senderska)
’opamiętaj się, zejdź na ziemię, złap kontakt z rzeczywistością, nie pajacuj’. Popularny w mediach społecznościowych i komunikatorach, a także w bezpośredniej konwersacji obrazowy zwrot – apel, aby ktoś z czymś nie przesadzał. Słownik Miejski.pl notuje ten zwrot w formie: Trzymaj/trzym się trawy. W tym znaczeniu stanowi synonim rozkaźników: 'ogarnij się; doprowadź się do porządku’.
Przykłady użycia:
1. -Co znaczy „idź dotknąć trawy” i wgl takie bo ja pod kamieniem żyje i nie wiem o co chodzi. – Inaczej ”zejdź na ziemie’ / https://zapytaj.onet.pl/Category/033,001/2,32694606,Co_znaczy_quotidz_dotknac_trawyquot_i_wgl_takie_bo_ja_pod_kamieniem_zyje_i_nie_wiem_o_co_chodzi.html;
2. XDDDDDDDDD idz na spacer czy cos i dotknij trawy, dobrze ci to zrobi /https://twitter.com/blvbeary/status/1372459102287360002/;
3. @grzybkiflower prosze wez usun tiktoka i idz trawy dotknij /https://www.tiktok.com/foryou?feed_mode=v1&is_from_webapp=v1&item_id=7032164829750152454#/@miirvanii/video/7032164829750152454/.
4.Idz dotknij trawy bo jak widać nawet tego w życiu nie osiagnales… /https://www.facebook.com/593593601068046/photos/a.593608541066552/604886999938706/?type=3&_rdr.
5.
https://www.tiktok.com/discover/Romanoffmo?lang=cs-CZ
(Zgłoszenie: 15.04.2022, oprac. Anna Wileczek)
Złożenie wywodzące się od słów (sadyzm + masochizm) oznaczające zdumienie, niedowierzanie wyrażane na temat sytuacji czy zachowania bardzo odbiegającego od przyjętych standardów. Pejoratywna, emocjonalna lub ironiczna ocena jakiegoś zdarzenia czy doświadczenia. Sado-maso (pisane z dywizem) w języku potocznym ogólnym oznacza sadomasochizm, czyli tendencję psychiczną nakierowaną na doznawanie satysfakcji seksualnej z bólem i upokorzeniami zarówno zadawanymi drugiej osobie, jak i doświadczanymi (por. Dobrysłownik.pl).
Przykłady użycia:
1. To jakieś powalone na maksa! Sadomaso!
2. Co to za sadomaso było na matmie ? /zasłyszane/
(zgłoszenie: 28.05.2022, oprac. Anna Wileczek)
’nudzić się, nudzić, zanudzać, ’. Czasownik wywodzi się od słowa stypa, które w odmianie ogólnej oznacza uroczystą ucztę pogrzebową. Oficjalnie określana jest także terminem konsolacja Jest organizowana po pogrzebie w celu uczczenia pamięci zmarłego. W slangu młodzieżowym jest synonimem nudy, sztywnego wydarzenia czy nudnej imprezy.
1. W następnych walkach będę po prostu stypić /https://www.wykop.pl/wpis/60683517/popo-stypic-musze-bo-sie-udusze-famemma/;
2. Lubię słówko stypiać jak jest jakoś nudno /wiadomość prywatna wysłana przez Messenger/
(zgłoszenie: 28.04.2022, oprac. Ana Wileczek)
’zaraz wracam/ ZW’ Skrótowiec wywodzi się z j. angielskiego – Be Right Back ’zaraz wracam, zaraz będę z powrotem’. Zastępuje rodzimy akronim ZW. Notowany w polskim slangu młodzieżowym od 2009 r. (por. Miejski.pl), popularny głównie w komunikacji elektronicznej.
1. Muszę wyjść. Czekaj, BRB i /zasłyszane/;
2. Której części BRB nie zrozumiałeś. „Zaraz wracam”… /Jack Cheng, Do zobaczenia w kosmosie, Warszawa 2018/.
(Zgłoszenie: 20.04.2022. oprac. Anna Wileczek)
’tak, zgadzam się’. Słowo to jest prawdopodobnie spolszczoną wersją angielskiego fair ’sprawiedliwy, słuszny, uczciwy’. Z relacji młodzieży wynika, że jest ono jednak używane w sytuacji wyrażania zgody, aprobaty, przyznawania komuś racji.
Przykłady użycia:
1. -Ale brzydka pogoda! -Fer /relacja nastolatka/ ;
2. Co ty, popaliło ci styki? -No, fer!/ Z konwersacji na Messenger.com/
’niepowodzenie, niefart, nieprzyjemne zdarzenie’. Fraza jest popularna na portalach społecznościowych typu Instagram i Tik Tok, odnosi się do oceny określonych sytuacji, które przyniosły przykre, komiczne lub nieoczywiste konsekwencje. Są oznaczone tagiem #lekkakraksamoznabyrzec. Powiedzenie pochodzi z filmiku rapera Bedoesa (Borysa Przybylskiego), który podczas jednej z transmisji na Youtube ironizował na temat uszkodzeń swojego samochodu po stłuczce:
„Lekka kraksa – można by rzec, można by rzec, to się wyklepie, można by rzec, lekkie wgniecenie. Eeee no ogólnie mocny rozpierdol. A tak jak mówię, to to kompletnie nie z mojej winy, goście wyjechali… Damy radę! W każdym razie, będzie okej” /https://www.youtube.com/watch?v=_kPjsPENo_g’/
W komunikacji potocznej powiedzenie: „Lekka kraksa można by rzec” niekiedy jest skracane do wyrażenia lekka kraksa.
Przykłady użycia
1. Lekka kraksa można by rzec, można by rzec to się wyklepie: [dodano ocenę: 1+, religia] /https://twitter.com/whereismyhazz/status/1501312826186420227/;
2.Lekka kraksa no pls daje na naj /https://brainly.pl/zadanie/21552914/
3. Ktoś mógłby rzec „lekka kraksa” Ale zerknijcie sami!
#foen#foenpolska#carcosmetics#cardesign#…/https://www.facebook.com/perfumyfoen/
Źródło: https://www.tiktok.com/@_.kocham_zime_xd._/video/7077114441870986501?is_copy_url=1&is_from_webapp=v1&lang=pl-PL
(Zgłoszenie: 01.04.2022, oprac. Anna Wileczek)
’zaśmiać się/ śmiać pod wpływem czegoś bardzo zabawnego lub absurdalnego’. To synonim zwrotów wyrażających stan nagłego, dużego rozbawienia, np. wybuchnąć śmiechem, trząść się ze śmiechu, ryczeć ze śmiechu.
Przykłady użycia
1. Zawyłam. Ten filmik jest boski /zasłyszane/;
2. Zawyłem ze śmiechu jak pies huckleberry /https://twitter.com/PatrycjuszNRD/status/1489304197493313536/.
3. Wyję /komentarz do zabawnej historii; https://twitter.com/Smoczyc_a/status/1587404175742222336/
(Zgłoszono: 01.04. 2022, oprac. Anna Wileczek)
(Aktualizacja: 9.11.2022, Joanna Senderska)
przedstawiciel pełnej sprzeczności, wielkomiejskiej subkultury, (a może raczej postsubkultury lub subkultury w cudzysłowie). Hipsterem może być zarówno nastolatek, jak przedstawiciel pokolenia dwudziesto- czy trzydziestolatków, a nawet starszego.
Według Władysława Kopalińskiego hipster to „zapalony miłośnik jazzu, osoba zamiłowana w rzeczach modnych i eleganckich, w nowościach”. Określenie to po raz pierwszy pojawiło się w obiegu w latach 40. XX wieku w środowisku słuchaczy czarnego jazzu.
Jest kilka wersji co do jego genezy:
Styl lat 40. wyznaczali biali hipsterzy słuchający czarnego jazzu. W Polsce ich powojenną wersję stanowili bikiniarze. Bezpośrednimi kontynuatorami owej kontestatorskiej tradycji byli twórcy tworzący krąg bitników, nieformalnego awangardowego ruchu literacko-kulturowego z lat 50. XX wieku. Przedstawiciele Beat Generation, z Allenem Ginsbergiem i Jackiem Kerouackiem na czele, realizowali idee anarchistycznego indywidualizmu, nonkonformizmu, swobody twórczej i autentycznej kontrkulturowości.
„Potem słowo zniknęło na wiele lat, by powrócić w późnych latach 90. na określenie wielkomiejskiej, lewicującej młodzieży, związanej z kulturą alternatywną, wybierającą ekologiczny, wegetariański czy nawet wegański styl życia”.
Hipster deklaruje niezależność wobec głównego nurtu kultury masowej, tzw. mainstreamu, a równocześnie czerpie pełnymi garściami z dóbr, jakie oferuje świat mody i elektronicznych gadżetów.
Krzysztof Varga, parafrazując słowa Allana Ginsberga, przytacza następującą definicję hipstera: „zna wszystkich, których znać należy, sam nic nie tworzy, wie tylko to, o czym pisze się w modnych magazynach”.
„Ideowa otoczka, która dawniej towarzyszyła hipsterom, dziś się ulotniła, zastąpiona przez nutę dekadencji i hedonizmu. Równouprawnienie, ekologia, tolerancja dla mniejszości to rzeczy zbyt oczywiste, by o nich mówić. Nie bardzo jest przeciwko czemu się buntować, zresztą bunt to już od dawna towar na sprzedaż (…). Pozostaje zabawa stylami, estetykami, trendami subkulturowymi, układanymi w indywidualny kolaż” – pisze Joanna Podgórska w tekście Kim jest, co nosi i gdzie bywa hipster.
„Dzisiejszy hipster – według charakterystyki Krzyszofa Vargi – zwraca uwagę na swój wygląd, podąża za modą, pojawia się tylko w aktualnie modnych miejscach i nosi aktualnie modne oprawki okularów, nawet jeśli tak naprawdę szkła w nich to zerówki, musi być estetyczny i szczupły, nie może być za stary, jego rower musi być zaś stary albo przynajmniej dobrze taki udawać. Współczesny hipster jest uosobieniem najgorszego snobizmu, a zarazem, udając kogoś twórczego, jest niebywale wręcz odtwórczy”.
Cechy wyglądu i stylu życia hipstera:
Co ciekawe, prawdziwy hipster nigdy nie powie o sobie, że jest hipsterem, zdając sobie sprawę z nieco pejoratywnego wydźwięku tego określenia.
Jak pisze – cytowana przez Joannę Podgórską – amerykańska dziennikarka Julia Plevin, „choć kluczowe dla hipsterów jest unikanie etykiet, metek i bycia ometkowanym, wszyscy oni noszą to samo i zachowują się tak samo. Są konformistyczni w swoim nonkonformizmie”. Prowadzi to czasem to zabawnych sytuacji. „Naukowcy próbowali udowodnić, dlaczego wszyscy nonkonformiści wyglądają tak samo, a pracę opatrzyli zdjęciem stereotypowego hipstera z banku zdjęć. Ktoś rozpoznał na nim samego siebie i groził redakcji pozwem za bezprawne użycie zdjęcia, po czym okazało się, że to jednak nie on” (https://bezprawnik.pl/hipsterzy-wygladaja-tak-samo/).
Źródła:
Zob też. A. Litorowicz, Subkultura hipsterów. Od nowoczesnej etyki do ponowoczesnej estetyki, Gdańsk 2012.
Oprac. Monika Bator
’handlować, spieniężyć, pozbyć się czegoś’. Słowo wywodzi się z języka angielskiego – trade, trading ’handel, handlować, handlowanie’ i jest popularne wśród graczy komputerowych. Czasownik ten występuje także w aspekcie dokonanym jako strejdować. Z kolei w języku specjalistycznym znane jest słowo tradować ’daw. «zajmować zgodnie z przepisami prawa mienie dłużnika na rzecz wierzyciela»’ (SJP PWN). Występuje także w nomenklaturze osób zajmujących się rynkiem Forex, gdzie trejdowanie/ tradowanie oznacza 'handlowanie’ / https://www.facebook.com/pfxc.org/posts/546917855338340/.
Słowo notowane już od 2014 r., ale jest używane i zgłaszane przez młodzież także współcześnie.
Przykład użycia
1. Kompletnie nie umiem się „trejdować” na linii. Zwykle padam jako pierwszy. Jak gram jakieś range matchupy to już w ogóle dostaje w pizdę. A później idę na splitpush i robię 1 v 9 xD /https://www.wykop.pl/wpis/45063983/kompletnie-nie-umiem-sie-trejdowac-na-linii-zwykle/
2. Czy jest sens wymieniać: kupe http://steamcommunity.com/market/listings/730/M4A1-S%20%7C%20Knight%20(Factory%20New) na tęcze http://steamcommunity.com/market/listings/730/★%20M9%20Bayonet%20%7C%20Fade%20(Factory%20New) ? Pierwszy item nie jest może rzadszy ale raczej łatwiej go strejdować.. /https://www.wykop.pl/wpis/11583418/januszerynkusteam-csgo-czy-jest-sens-wymieniac-kup/
2. Strejdowałem moją starą wiatrówkę za niezłą sumkę /zasłyszane/.
(Zgłoszenie: 12.03.2022; oprac. Anna Wileczek)
osoba podziwiana za brawurowe działanie, odwagę, pomysłowość. Ktoś, kto jest nieprzeciętny lub wykazał się czymś niezwykłym. Wyrażenie jest synonimem słowa kozak lub gość lub kogoś kto rządzi. Czasownik rządzić w kolokacjach typu: ktoś lub coś rządzi oznacza, że ktoś jest w czymś najlepszy lub jest zwycięzcą (por. ang. rulez ’rządzić’; np. Poznań rulez, 5b rządzi).
Graficznym odpowiednikiem „tatalnego szefa” jest – według niektórych nastolatków – emoji „uśmiechnięta twarz w ciemnych okularach”:
Źródło: https://emojio.top/google/.
Wyrażenie totalny szef przeniknęło do języka potocznego, szczególnie w odmianie internetowej, jako hiperbolizacja niezwykłego zachowania, np. Kamil Glik jak totalny szef /https://naszemiasto.pl/kamil-glik-jak-totalny-szef-memy-o-meczu-polska-anglia/ar/c2-8446887/.
Przykłady użyć:
1. Ten gość co włamał się do e-dziennika to totalny szef! /Zasłyszane/
2. Podczas robienia tego zdjęcia czułem się jak totalny szefuńcio 😎🤙/ https://www.instagram.com/p/CJB34PtFWOn/.
Przykłady memów:
śmiać się do rozpuku, mieć ubaw z osoby, sytuacji, zdarzenia. Ten czasownik występuje także w połączeniu kisnąć ze śmiechu. Takie wyrażenie można potraktować jako pleonazm lub też odwołanie do ogólnego znaczenia słowa kisnąć ’psuć się, fermentować, kwasić się, kwaśnieć’, a także 'siedzieć bezczynnie w jednym miejscu, wegetować, gnuśnieć, więdnąć’. W tym drugim kontekście idzie o zaznaczenie wysokiego miejsca na „skali” śmiechu – coś jest tak śmieszne, że można od tego”zwiędnąć’, umrzeć (por. pot. umrzeć ze śmiechu). Podobna hiperbolizacja śmiechu występuje w skrótowcu ROTFL ’Rolling On The Floor Laughing’ – tarzać się po podłodze (ze śmiechu)’, Taki sposób wyrażania swojej wesołości wpisuje się w młodzieżową kulturę beki ’preferencję śmiechu „ekstremalnego, często szyderczego, ironicznego, dotykającego osobę’ (por. beka – 'śmieszne samoistne lub inicjowane zdarzenie, sytuacja, doświadczenie; ubaw’).
Słowo jest notowane w slangu młodzieżowym przynajmniej od 2015 r. (por. Miejski.pl).
Przykłady użycia
1. Dobre to! Kisnę już od godziny /zasłyszane/;
2. #Skisłem jak zobaczyłem ten wzór i zacząłem skanować stronę w poszukiwaniu guzika „Dodaj do koszyka”. Znalazłem. Kliknąłem. Kupiłem. Teraz chodzę i kisnę. Ogórek jest jędrny i chrupiący, a #koszulka #tshirt #bluza trzyma fason i kurczę wcale się nie kurczy. #pulpet /https://koszulkowo.com/skislem#gender=49&type=24&color=4&size=32/;
3,Widziałam w jakimś filmiku ,że dziewczyna przeczytała dowcip,zaczęła się śmiać i powiedziała: „Ha,ha,ha!Niezłe!Skisłam!” Co to znaczy?xD /https://zapytaj.onet.pl/Category/001,003/2,28331178,Co_to_znaczy_quotskislemquot.html/.
4. Z tego mema to sama kisnę, ale nie mam jak go odnieść do rzeczywistości, bo nigdy w życiu nie widziałam alternatywki na żywo. xD/ https://zapytaj.onet.pl/Category/027,011/2,31787925,Dlaczego_jest_beka_z_alternatywek_alternatywnych.html/
(Zgłoszenie: 19.02.2022, oprac. Anna Wileczek)
To wyrażenie, znane od kilkunastu lat w slangu młodzieżowym, stało się na powrót popularne wśród młodszych nastolatków (trzecie miejsce w MSR 2021). Od dawna stanowi fundament młodzieżowej riposty, występując w wielu rozgrywkach komunikacyjnych. Kończy niechcianą dyskusję, jest uniwersalną odpowiedzią na zaczepki w stylu: -Ale kto pytał? -Twoja stara. Kończy niechciany kontakt, choć adwersarz może jeszcze próbować przejąć inicjatywę, wypowiadając słowa: -Chyba Twoja! Reduplikowane w tysiącach wersji wyrażenia: Twój stary…/ Twój stary winiary… / Twój stary pijany…/ Twoja stara… są wykorzystywane do tworzenia asteryzmów (powtarzanie wyrażeń jako zwrócenie uwagi na to, co nastąpi), oraz diazyrmów – wyszydzanie i deprecjonowanie przeciwnika), np. Twój stary kąpie się w gumiakach; Twój stary kampi na kanapie, Twoja stara buduje bałwany z piasku; Twoja stara tańczy rap przed telewizorem; Twoja stara smaży sól. Figury te są użyteczne zarówno w „żartobliwym spławieniu innej osoby” (MSR 2019), jak i w tworzeniu dowcipów („prześmiewczy, nieobraźliwy żart” MSR 2019), które funkcjonują samodzielnie upowszechniane przez popularne strony, aplikacje internetowe, utwory muzyczne i składanki (np. aplikacja Google Play Twoja-stara.pl, portal Twoja stara; trapo-rap[1] Hotelowy freestyle o Twoim starym Parisa Platynova, Piosenki z tekstów o Twojej starej (YouTube.com ). Moc konfrontacyjna tych struktur wynika z pogwałcenia istotnych zasad kulturowo-językowych, związanych z „zachowaniem twarzy” (Brown, Levinson), w tym uszanowania pochodzenia i rodu rozmówcy (w slangu stary i stara to przecież synonimy rodziców). Tymczasem konwencja humorystycznego dystansu i rozgrywki nadaje im odmienną rolę. Czyni chwiejnym status genealogiczny (rodowy) i rozszerza znaczenie. Kontekst określa semantykę w zakresie przydatności do prowadzenia rozgrywki, a możliwość duplikowania łagodzi inwektywność i bierze w nawias normę kulturową. Wskazane struktury funkcjonują więc także jako eufemizmy, dowcipy lub – jak mawiają młodzi – po prostu „śmieszne teksty” (por. zakładka na stronie Jeja.pl).
[1] Trapo-rap to podgatunek hip-hopu (zob. np. https://hhpl.fandom.com/pl/wiki/Trap)
(Zgłoszenie: 10.12.2021; Opracowanie: Anna Wileczek)
Mem rozumiany jako nośnik informacji kulturowej jest zjawiskiem powszechnym i funkcjonującym głównie w internecie. Wydaje się, że jego naturalnym środowiskiem egzystencji są media społecznościowe. Współcześnie mem jest utożsamiany z tekstem kultury, którego znaczenie wynika z korelacji tworzących go słów i obrazu. Bywa wykorzystywany w celach humorystycznych, promocyjnych i marketingowych. Może równie dobrze stanowić hasło reklamowe jakiejś kampanii, jak i przeistoczyć się w grafikę zdobiącą konkretną linię ubrań (np. „a może by tak rzucić wszystko i jechać w Bieszczady”). Memy najczęściej sięgają po język potoczny z jego frazeologią (np. „jak jest zima to musi być zimno”) do kreowania nowych znaczeń. Dzieje się to przez dołączenie do wyrazów, zwrotów czy fraz struktur wizualnych (zdjęć, rysunków, a nawet kadrów filmowych). Nierzadko gatunek memu jest wykorzystywany także przez kulturę wysoką, czego przykładem seria: „Memy filozoficzne” (https://filozofuj.eu/memy-filozoficzne).
Samo słowo mem wywodzi się z greki (mimesis) i oznacza swoiste naśladownictwo. Dodajmy jednak, że w przypadku memów internetowych naśladownictwo jest oparte na nieustannej ich re-kreacji i replikacji w sieci. Memy internetowe, egzemplifikujące konkretne gesty, wyrażenia, charakterystyczne frazy (np. z filmów, piosenek, wypowiedzi) czy wskazujące na określone postaci, możemy podzielić na dwie główne grupy ze względu na kontekst kulturowy, w którym powstają i są udostępniane, a mianowicie memy o charakterze lokalnym (np. „Scyzoryk, Scyzoryk tak na mnie wołają”) i globalnym. Memy lokalne, czyli narracje, takie „nasze”, „regionalne”, „swojskie” dobrze rozumiane wyłącznie w kręgu kulturowym, z którego się wywodzą i w zasadzie nie są możliwe do „przetłumaczenia” np. na języki obce bez osadzenia ich w konkretnym kontekście kulturowym i środowiskowym. Memy o charakterze globalnym stanowią natomiast grupę narracji z konotacjami i denotacjami rozpoznawalnymi jednoznacznie na całym świecie – przykładowo do tej grupy możemy zaliczyć charakterystyczne memy implikujące frazy „Houston we have a problem”, „Show must go on”, „Keep calm and…..”.
Memem może stać się wszystko, nawet my sami. Dokładniej rzecz ujmując, charakterystyczne elementy zachowania, gesty, rytuały, obrzędy, (np. „coffin dance”//„zostań w domu lub zatańcz z nami”) używane frazy, elementy ubioru.
Mem jako rodzaj komunikatu, wypowiedzi internetowej stał się także synonimem absurdalnego żartu, niefartowności w życiu („Kim jesteś? jesteś zwycięzcą!”), rodzajem popularnego /komiksu/gifu z komentarzem, który rozpowszechniany, powielany (reliability), re-kreowany (mutability) i replikowany (fecundity) jest przy użyciu aktualnie funkcjonujących technologii internetowych. A w cyberprzestrzennej komunikacji może on być wykorzystywany jako humorystyczny komunikat, wtrącenie, pointa, nawiązanie do określonej sytuacji itd. Pamiętajmy też, że odbiorca memu, zawsze będzie go interpretował z poziomu własnej percepcji i doświadczanych przy tym emocji, stąd też memy mogą być różnie identyfikowane przez jednostki i tym samym te wywołujące uśmiech na twarzy jednych, mogą wywoływać oburzenie drugich czy obojętność trzecich.
Opracowanie. Bartłomiej Kotowski
Sigma, a pierwotnie sigma male [wym. ˈsʲiɡma meɪl] to wywodzące się z manosfery (subkultur maskulinistycznych) określenie mężczyzny niezależnego, intrygującego, pewnego siebie, nieco tajemniczego, ale stroniącego od widocznych sposobów dominacji preferowanych przez urodzonych przywódców – samców alfa. Sigma jest „samotnym wilkiem”, introwertykiem; jest przekonany o swej nieprzeciętności, odnosi sukcesy, ale się z tym nie afiszuje. Ma swój system wartości, którego się trzyma. W środowisku młodzieży jest rozumiany jako jeden z typów męskiej osobowości, niemniej jednak może także odnosić się do przebojowej, pewnej siebie i niezależnej kobiety. W szerokim znaczeniu sigmą (np. w okrzyku: Uuu, sigma!) określa się osobę, która odniosła spektakularny sukces w jakiejś dziedzinie lub prezentuje typ osobowości, który cechuje niezależność, siła, bezkompromisowość i przestrzeganie własnych zasad.
Słowo może występować także w kontekstach ironicznych jako niepochlebny lub szyderczy komentarz (aktualizacja na podst. zgłoszenia z dn. 22.05.2024 r.). Może wówczas zmieniać formę na śigma.
Wyrażenie sztywny sigma ’osoba bezkompromisowa, która jest wierna przyjętemu systemowi wartości’ (aktualizacja na pods. zgłoszenia z dn. 15.10.2024 r.).
Wyrażenie skibidi sigma w zależności od kontekstu jest albo niesemantycznym elementem parajęzykowym, albo wzmocnieniem (zwykle pozytywnym) znaczenia słowa sigma (aktualizacja na podstawie zgłoszenia z dn. 7.11.2024 r.).
Emoji sigma to: 🗿.
Przykłady użycia:
1. Czy dziewczyny lubią „sigma male”? Pracowitych samowystarczalnych inteligentnych introwertyków żyjących bardzo minimalistycznie na przekór konsumpcyjnemu społeczeństwu, trzymających się z dala od przebojowych ludzi żeby żyć w pełni na swoich zasadach w ciszy i spokoju do skupienia się na samodoskonaleniu się, bez dramatów zewnętrznego świata, i robić to co oni lubią najbardziej, rozwijać się w danym ścisłym kierunku i swoich pasjach będąc skupionym na odniesieniu sukcesu bez względu na to jak ich postrzegają inni? /https://zapytaj.onet.pl/Category/008,010/2,32726109,Czy_dziewczyny_lubia_quotsigma_malequot.html/.
2. – Nie zostałeś przewodniczącym? -Co ty, ja jestem sigma male! /Zasłyszane/.
3. Ale że dźwięk z rainbow six siege został użyty sigma/ /https://www.tiktok.com/@kacpercelinskii/video/7272745570672971040
4. Sigma z niego/ https://www.tiktok.com/@.marlenkafn/video/7329902624675728673
5. To doszło do sigmy/ https://www.tiktok.com/@.marlenkafn/video/7329902624675728673
6. Gratulacje jestes najwiekszą sigmą na świecie ja dałam baaaaaaardzo dawno /https://www.youtube.com/watch?v=gazbHY6mBnI
7. Sigma boy/ https://www.youtube.com/watch?v=gazbHY6mBnI/ https://www.youtube.com/shorts/fqSmKJ2wZJE
7. Dominika potrafi wszystko. Jest sigmą! (Zasłyszane)
(Zgłoszenie: 16.02.2022, oprac. Anna Wileczek)
[wym:’kri:pɪ] 'straszny, dziwny, przerażający’. Słowo wywodzi się z języka angielskiego. Występuje w popularnym zestawieniu creepy pasta / creepypasta, które oznacza fikcyjną, przerażającą, dziwną opowieść (opowiadanie, historię, przypowieść) zamieszczoną w internecie, a następnie kopiowaną i wklejaną na rożnych forach i grupach (por ang. paste – ’wklejać, wklejka).
Przykłady użycia:
1. DETEKTYWI – mega serial !! tylko troche creepy 😀 ale warto obejrzec!/ https://www.filmweb.pl/serial/Kociak-2015-721624/discussion/pytanie,2598149
2. Creepypasta Wiki jest wolnym zbiorem strasznych historii zwanych creepypastami /https://creepypasta.fandom.com/pl/wiki/Creepypasta_Wiki
3. Ten gość to jakiś creepy jest/ zasłyszane/.
(Zgłoszenie 10.02.2022, oprac. Anna Wileczek)
O postaciach lub przedmiotach występujących w grach komputerowych: odradzać się/ odrodzić się; pojawiać się/ pojawić się ponownie. Słowo pochodzi od angielskiego czasownika respawn, używanego w tym samym znaczeniu w środowisku graczy komputerowych. Zob. respawn/resp, respić.
Przykład użycia:
1. W Minecrafcie w nocy respią się zombiaki /Z rozmowy uczniów szkoły podstawowej/
2. – Co to znaczy respi?
– To oznacza np : Jak grasz w metina to jak zabijasz potwory to Ci się expowisko respi tak samo jak hp też Ci się respi co nie ? /https://zapytaj.onet.pl/Category/029,010/2,16596020,Co_to_znaczy_respi.html/
3. JAK RESPIĆ SIĘ W DOWOLNYM MIEJSCU NA MM [CS:GO exploit] /https://www.youtube.com/watch?v=YTF_NDkclMs.
4. Ten facet się zrespił/ https://www.tiktok.com/@janeq3059/video/7365569892017392929?q=zrespi%C5%82%20si%C4%99&t=1716840068078
5. Strasznie dużo osób się zrespiło /https://www.tiktok.com/@czteroswiatowe/video/7365410336364678432?q=zrespi%C5%82%20si%C4%99&t=1716840068078
(Zgłoszenie: 02.02.2022, oprac. Anna Wileczek, Joanna Senderska)
skrótowiec popularny wśród graczy internetowych oznaczający ignorowanie czyjegoś komunikatu. Pochodzi od angielskiego zwrotu talk to the hand i przybiera znaczenie 'mówić do ściany’. Wśród graczy jest także używany w znaczeniu „nie obchodzi mnie to, co mówisz”.
Zob. np skróty i powiedzenia używane w Ran escape, https://www.runescape.pc.pl/component/content/article/41-pozostale/280-skroty-powiedzenia-uzywane-w-runescape
Przykład użycia:
–A tamten ciągle ttth. Nikt go nie słucha! /Z rozmowy na czacie gry/
(Zgłoszone: 03.02.2022, oprac: Anna Wileczek)
’dużo, bardzo’. Wyrażenie w opór występuje zarówno w funkcji przysłówka – „bardzo”, jak i liczebnika nieokreślonego – „dużo”. Jest slangowym przekształceniem ogólnego określenia do oporu ’, czyli do osiągnięcia jakiejś granicy.
Notowane od 2010 r.
Przykład użycia:
1. Super przekaz mati, jaram się w opór / komentarz do filmiku na https://www.youtube.com/watch?v=ta_FjiG1z_M.
2. Hej, dzisiaj już jesteśmy, napieczone w opór, jest spokojnie także pewnie wystarczy dla każdego /https://www.facebook.com/thehivetychy/posts/730915287607016/.
3. [Stylizacja] W OPÓR modne botki workery skóra POLSKIE 36 /https://archiwum.allegro.pl/oferta/w-opor-modne-botki-workery-skora-polskie-36-i10717108936.html/.
(Opracowanie: Anna Wileczek)
Młodzieżowe Słowo Roku 2021 – top 20:
1. śpiulkolot |
2. naura |
3. twoja stara |
4. sześćdziesiona |
5. sus |
6. oddaje |
7. cringe |
8. foliarz |
9. zodiakara |
10. essa |
11. rel |
12. gituwa |
13. mrozi |
14. boomer |
15. baza |
16. pogchamp |
17. sheesh |
18. ez |
19. IMO |
20. kox, koks |
Młodzieżowe Słowo Roku 2021 – ŚPIÓLKOLOT
Materiały medialne /wybór/
oszustwo, naciągactwo, przekręt.
Przykład użycia:
Project Diablo 2 to scam! Twórcy kradną graczom przedmioty i banują ich konta /https://blizzplanet.pl/diablo/project-diablo-2-to-scam-tworcy-kradna-graczom-przedmioty-i-banuja-ich-konta/
(Zgłoszono: 31.01.2022, oprac. Anna Wileczek)
(ang. scammer) – oszust, naciągacz, kanciarz wyłudzający dane do osiągnięcia korzyści majątkowych. Scammerzy działają najczęściej w Internecie, wykorzystując komunikatory, lub komunikują się z ofiarami przez telefon.
Zob scam.
Przykład użycia:
1. Proces banowania użytkowników Instagrama jest tak skonstruowany, że bardzo łatwo można go nadużyć. Korzystają z tego scammerzy, którzy za 60 dolarów są w stanie zbanować każde konto /https://antyweb.pl/instagram-ban-na-zadanie/.
konflikt (z łac. conflictus – zderzenie) – to stan rozbieżności pomiędzy poszczególnymi elementami jakiegoś systemu lub pomiędzy całymi systemami, niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów, spór, zatarg.
Konflikty powstające pomiędzy ludźmi są zjawiskiem złożonym i wielorako uwarunkowanym, występującym powszechnie i dotyczącym niemal każdej grupy społecznej. Różnice między pokoleniami, zwłaszcza w społeczeństwach, w których zachodzą szybkie i głębokie zmiany kulturowe, mogą prowadzić do „konfliktu pokoleń”. Najbardziej konfliktowym okresem w życiu człowieka jest młodość, kiedy kształtuje się jego osobowa tożsamość, kiedy – silniej bądź słabiej – dystansuje się wobec norm i wartości preferowanych przez rodziców.
Współcześnie tym najmłodszym pokoleniem, którego cechy daje się już zdefiniować, jest pokolenie Z. Jego przedstawiciele, zwani potocznie zetkami, urodzeni po 1995 roku, dorastali w czasach wszechobecnego i powszechnie dostępnego internetu oraz dynamicznie rozwijających się mediów społecznościowych, w epoce mobile’a. Wraz z poprzedzającym ich pokoleniem Y, czyli tzw. millenialsami, zostali w 2019 roku w zamieszczonym na Tik Toku wideo oskarżeni przez starszego mężczyznę o kompleks Piotrusia Pana, czyli niechęć do bycia dorosłym i wzięcia odpowiedzialności za własne życie. Film dał początek słynnej frazie: ok, boomer, której znaczenie odpowiada polskiemu zwrotowi: cicho, dziadku! W tym sensie określa „stan umysłu” człowieka, który jeszcze tkwi mentalnie i kulturowo w poprzedniej epoce. Określenie to pierwotnie odnosiło się do grupy demograficznej – ludzi urodzonych w latach 1946-1964, w czasach powojennego baby boomu, przede wszystkim w Ameryce. Stopniowo jednak zaczęło być kierowane do każdego dorosłego, prawiącego młodzieży morały, także do przedstawicieli generacji X (1965-1980).W kilka miesięcy stało się hasłem młodzieży, powielanym w tysiącach memów, w utworach muzycznych, drukowanym na ubraniach, obecnym w debatach telewizyjnych. Riposta ok, boomer uważana jest przez niektórych za formę ageizmu, czyli wykluczenia związanego z wiekiem.
Aby wskazać na istotę współczesnego „konfliktu pokoleń” pomiędzy zetkami, millenialsami a boomerami warto dokonać analizy jego podłoża:
Trzeba zaznaczyć, że określenie boomer używane jest przez zetki także w stosunku do millenialsów. 30 years old boomer (30-letni boomer) – to człowiek po trzydziestce, który już założył rodzinę i podjął pracę zawodową. A po godzinach panoszy się w internecie, żeby wyjaśniać młodzieży, jakie wyjątkowe były lata 90., jak wiele ich ominęło, jakie gry, filmy i seriale muszą nadrobić. Boomerzy posługują się także „przestarzałymi” – zdaniem młodych – emotikonami. I tak, płacząca ze śmiechu buźka – w 2015 r. uznana przez Oxford Dictionaries za Słowo Roku – dziś przez pokolenie Z jest traktowana jako boomerskie emoji. Zetki komunikują się inaczej. Aby wyrazić swoje rozbawienie, preferują symbol czaszki lub trumny, co ma oznaczać, że żart czy sytuacja spowodowała, że „umarli” ze śmiechu.
Symbolem tej pokoleniowej wojny stały się również obcisłe jeansy – skinny jeans – które, według pokolenia Z, wyszły już z mody oraz przedziałek z boku głowy zastąpiony przedziałkiem na środku, czyli słynnym middle part, zwanym też w polskiej młodomowie mostowiaczkiem (aluzja do stylu uczesania Marka Mostowiaka – jednego z bohaterów filmu „M jak miłość”).
Konflikt pokoleń obecny jest także w życiu politycznym. Podczas posiedzenia nowo wybranego sejmu 29 listopada 2023 roku poseł z ugrupowania Polska 2050, Adam Gomoła (rocznik 1999), w trakcie gorącej dyskusji wokół nowelizacji ustawy o zakazie handlu w niedzielę, nazwał się „jedynym przedstawicielem gen Z w tej izbie”, na co część posłów zareagowała śmiechem i uszczypliwościami dotyczącymi wieku najmłodszego posła. Doszło również do zabawnego nieporozumienia, które wyjaśnił marszałek sejmu. Jeden z posłów zamiast „gen Z” (generation/pokolenie Z), usłyszał „Jay-Z” (czyli pseudonim amerykańskiego rapera i przedsiębiorcy, prywatnie męża piosenkarki Beyoncé).
Źródła:
Opracowała: Monika Bator
Angielskie wyrażenie body shaming, określające zawstydzanie innych przez wytykanie ich niedoskonałości cielesnych, w komunikacji nastolatków zyskało kilka alternatywnych reprezentacji. Na przykład w pytaniu: Dlaczego mnie bodyszejmingujesz? zawarta została informacja o przykrych odczuciach odbiorcy spowodowanych krytyką wyglądu, postawy, tuszy itp. W okresie dojrzewania, gdy młodzi ludzie często nie akceptują swojego ciała i swojej fizyczności, stanowi to duży problem. Nadwrażliwość ze względu na wygląd zewnętrzny jest powodem wielu zachowań depresyjnych młodzieży. Problem dotyczy więc nie tylko języka i komunikacji.
Zapewne każdemu z nas niejednokrotnie zdarzyło się stanąć przed lustrem i z dezaprobatą, niechęcią, a niekiedy też z ogromną złością spojrzeć na swoje ciało, na poszczególne jego elementy. Fałdki, których być nie powinno, krzywe nogi, trądzik albo zbyt mało ciała tam, gdzie „musi” ono być. Jaka jest tego przyczyna?
Jako dzieci nie zastanawiamy się nad „niedoskonałościami” naszego ciała, bowiem nie ma być ono przedmiotem zachwytów i pochwał, ale ważnym narzędziem poznawania świata. Z czasem jednak, słuchając uwag dotyczących naszego wyglądu – wygłaszanych żartobliwie („oj przytyło się naszej dziewczynce”) lub też z wyraźną krytyką („zrób coś ze sobą, bo okropnie wyglądasz, gdy jesteś taka chuda”) zaczynamy coraz bardziej negatywnie oceniać swój wygląd, nie akceptując wielu wskazywanych przez otoczenie „niedoskonałości”.
Takie ocenianie wyglądu drugiego człowieka bez wyraźnej prośby z jego strony to body shaming (bodiszejming). Określenie to nie ma jeszcze polskiego odpowiednika, ale oznacza działania, których celem jest poniżenie, ośmieszenie czy zawstydzenie drugiej osoby z powodu jej wyglądu (https://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/body-shaming.html).
Należy zatem głośno powiedzieć, iż wszelkie uwagi dotyczące sylwetki i aparycji drugiej osoby, krytykowanie wagi ciała, sposobu ubierania się to przemoc werbalna, mogąca skutkować stanami lękowymi, zaniżoną samooceną czy też niskim poczuciem własnej wartości, wynikającymi z braku akceptacji własnego wyglądu. Badania Mental Health Foundation wskazują, iż im bardziej jesteśmy niezadowoleni ze swojego ciała, tym niższa jest jakość naszego życia, pojawia się stres oraz wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń odżywiania (https://www.mentalhealth.org.uk/publications/body-image-report/exec-summary).
Zapewne źródeł body shamingu dopatrywać się można w dużej mierze w mediach (zwłaszcza społecznościowych) eksponujących wizerunki „idealnych” kobiet i mężczyzn, jednakże bardzo poważnym zagrożeniem okazuje się również rodzina. Rodzice, krewni komentujący (często bezrefleksyjnie) wygląd dzieci, skupiający się nadmiernie na ich fizyczności, jako wyznaczniku tego, co akceptowane a co nie, przekazują dziecku komunikat, iż istotnym elementem wartości człowieka jest jego wygląd.
Jak chronić się przed body shamingiem? Przede wszystkim nie stawiajmy samym sobie warunków – akceptujmy siebie takimi, jacy jesteśmy. Jeśli decydujemy się dbać o siebie, róbmy to dla zdrowia, a nie dla pozytywnych opinii otoczenia. Ogromną rolę w budowaniu pozytywnego wizerunku młodego człowieka odgrywają rodzice, którzy nadawać powinni dziecku wartość już przez sam fakt jego istnienia a nie z powodu tego, jak ono wygląda. W dużej mierze właśnie od rodziców zależy, czy w przyszłości dziecko będzie „wychudzało” i „filtrowało” swoje zdjęcia, by zyskać aprobatę znajomych, czy też z radością będzie dzieliło się swoimi przeżyciami, z pełną akceptacją siebie.
Zob także: https://maratonpomyslow.pl/body-shaming/.
Opracowanie: Anna Róg
określenie nawiązujące do licznych, żartobliwych memów, komentarzy, postów, które pojawiły się w internecie po ogłoszeniu słowa dzban w znaczeniu 'gbur, głupek, pajac’ Młodzieżowym Słowem Roku 2018 (słowo w takim znaczeniu spopularyzował youtuber Klocuch). Okazjonalnie dzbanizm jest używany synonimiczne do wyrażenia dezaprobaty dla głupoty, absurdu, nieracjonalności (por. powiedzenie pot. Dzbanizm to stan umysłu).
Ciekawym przykładem nawiązania jest także wiersz pt „Dzban” autorstwa Krzysztofa Kościelskiego:
Bycie dzbanem to smutny stan,
Choć dzban ma z tego fun:
Dzbanerstwo to powszechny szpan,
Sam sporo sporych dzbanów znam;
Dzbaństwo jest jak myślowy spam,
Cieknący, umysłowy kran;
Dzbanizm zaś to na rozum ban
Drapanie i solenie ran;
To jak we własną stopę strzał,
A zwłaszcza w towarzystwie dam;
Lecz kiedy przyjdzie wodę nosić,
To wszyscy będą dzbana prosić,
Jakby nie był klaun i cham.
Ram pam pam pam.
Źródło: https://cyfroteka.pl/ebooki/Ego-ebook/p1101594i1256222#Gdzie-kupic.
Przykłady memów:
Źródło: https://poranny.pl/to-nie-jest-kraj-dla-starych-dzbanow-memy-dzban-mlodziezowym-slowem-roku-a-dzbanizm-opanowal-internet/ga/13732392/zd/32704140, dostęp: 21.01.2022.
(Oprac. Anna Wileczek)
Dzban Roku to tytuł nadawany na początku kolejnego roku w zabawie – plebiscycie ogłaszanym wśród internautów przez Tygodnik „Nie” oraz satyryczną stronę internetową Make Life Harder. Do tytułu dołączana jest także gliniana statuetka dzbana. Dzban roku – to także hiperbola (przesadnia) używana w stosunku do osoby, która zasłynęła z głupiej, kuriozalnej wypowiedzi lub aktywności (por. Bzdura Roku). Nawiązuje do znaczenia popularnego młodzieżowego słowa dzban. Do tego znaczenia odwołuje się także nazwa jednej z facebookowych społeczności (zob. https://www.facebook.com/Dzban-Roku-102983081289759/).
Przykłady użycia:
1. Dzban Roku 2021 wybrany! Znamy zwycięzcę plebiscytu Make Life Harder i Tygodnika „Nie”, https://kmag.pl/article/dzban-roku-2021-wybrany-znamy-zwyciezce-plebiscytu-make-life-hader-i-tygodnika-nie.
2. DZBAN ROKU 2021 #shots, https://www.youtube.com/watch?v=LsQIPcOG0_o.
3. Z ciebie to jest dzban roku! serio… /zasłyszane/.
(Oprac. Anna Wileczek)
Słowo wywodzi się z gry League of Legends, gdzie oznacza atak z zaskoczenia, a także przybycie jednego z junglerów (dosł. leśnik – rola w grze), wkroczenie za linię przeciwnika, udzielenie pomocy innym graczom danej drużyny lub przysporzenie im innej korzyści.
Potocznie oznacza nagłe wtargnięcie kogoś do pokoju gracza/ nastolatka.
Przykład użycia:
1. Żyłem z intowania po dostaniu ganka ale ty dostałeś 3 ganki więc brawo dla ciebie, wołaj gówno leśnika. Naintowałem się troszeczkę rankedów w życiu. Nawet tego, którego gram teraz intuję /https://twitter.com/ProfMiodek/status/1457300013579706372/.
2. Dejvid gank na pokój/ https://www.tiktok.com/foryou?is_from_webapp=v1&item_id=6983402071001189637#/@noxy_proxy/video/6983402071001189637/.
3. Stara wparowała mi wczoraj do pokoju w nocy, jak grałem.
– Wow, niezły gank /https://slang.pl/gank/.
(Zgłoszenie: 07.01.2021, oprac. Anna Wileczek)
wyeliminować, zabić przeciwnika w grze, korzystając z przewagi kilku osób lub korzystnego przebiegu zdarzeń; urządzić zasadzkę na przeciwnika; pot. także zaaranżować nagłe niekorzystne zdarzenie mające wpływ na daną osobę. Termin wywodzi się z języka angielskiego (to gank) i jest używany w komputerowych grach wieloosobowych (zazwyczaj MMORPG), odnosi się do sytuacji, gdy grupa dwóch lub więcej osób zabija postać innego gracza.
Przykład użycia:
1. W lolu [gra League of Legends] oznacza to że odcinasz komuś droge ucieczki zachodząć go od tyłu przez jungle it. / https://zapytaj.onet.pl/Category/029,001/2,25893598,Co_to_znaczy_gankowac_w_lolu_.html/
2. Gank znaczy nie wiecej niz uzadzenie zasadzki na przeciwnika przykladowo wyskakujac z krzakow nieopodal niego gdzie przewaznie przeciwnik ginie /Jak gankować? http://www.lodziepajonka.pun.pl/viewtopic.php?id=21/
3. Poradnik prawdziwego junglera – GANKOWANIE (League of legends PL) /https://www.youtube.com/watch?v=V4xt1ZmR9jc/
4. Co ty mi tu w moim pokoju gankujesz? / zasłyszane/
(Zgłoszenie: 07.01.2022, oprac. Anna Wileczek, Joanna Senderska)
wychodzić, opuszczać jakieś pomieszczenie, odchodzić. Jeden z licznych elementów ciągu synonimicznego o znaczeniu 'oddalać się’, np. bujać/bujnąć, cisnąć, ciągnąć z buta, drałować, dymać, gołingować, patatajać, pomykać/mykać, prażyć, petować, spadać, śmigać, turlać dropsa, walić.
Przykład użycia:
-Asia, może nie pójdziemy na te zajęcia?
-Dobra to wyginamy / Z rozmowy nastolatek/
(Zgłoszenie: 22.12. 2021, oprac. Anna Wileczek)
określenie popularne w komunikacji graczy komputerowych, „synonim” wykrzyknień: „Ale super !”, „Jak fajnie!”, „Nice!”. Jest słownym odpowiednikiem emoji – fotografii, na której widnieje zdziwiona twarz mężczyzny. Wyraża podekscytowanie i zadowolenie, dlatego niekiedy zastępuje słowo: pogChamp. Często jest używane jako reakcja na dobrą wiadomość.
Emoji visLand:
Źródło: https://www.frankerfacez.com/emoticon/185074-VISLaud.
Przykłady użycia:
1. Pozdrowienia lukiego VISLAUD /https://www.youtube.com/watch?v=-3HtExbx9O8/
(Zgłoszenie: 15.12. 2021, oprac. Anna Wileczek)
To nazwa formy zabawy, której nazwa wywodzi się z j. ang. i oznacza dosłownie 'błyskawiczny tłum’. Polega na gromadzeniu dużej liczby osób, tłumu w miejscu publicznym, zazwyczaj w przestrzeni miejskiej, np.: place, parki, sklepy, centra handlowe, parkingi, w celu przeprowadzenia chwilowego zdarzenia (synchronicznego wykonywania tej samej czynności przez tłum), którego efektem jest zaskoczenie przypadkowych świadków tego zdarzenia. Ważne jest to, że zgromadzenie flashmobowe opiera się na zbiorze obcych sobie osób w danym miejscu i czasie, które ulegają tym samym podnietom. Takie akcje organizowane są za pośrednictwem portali społecznościowych, komunikatorów internetowych, sms-ów, drogą mailową czy przez tworzenie wydarzeń, np. na portalu Facebook. Uczestnicy znają jedynie termin wydarzenia i planowanie działanie (taniec, śpiew).
(Opracowanie: Bartłomiej Kotowski)
Planking jest to zabawa (niekiedy ryzykowna) polegająca na przyjmowaniu pozycji deski, to znaczy na kładzeniu się na brzuchu, obowiązkowo twarzą w dół („do ziemi”) w różnych miejscach przestrzeni publicznej i robieniu sobie zdjęć, które następnie zamieszczane są w internetowych serwisach społecznościowych. Nazwa tej zabawy wywodzi się od angielskiego słowa plank „oznaczającego „deskę”, w dosłownym przekładzie oznacza „deskowanie” – lub inaczej mówiąc – „udawanie/symulowanie deski”. Planking znany jest w Anglii jako lying down game, w Korei Południowej („udawanie trupa”), we Francji (à plat ventre – „na brzuchu”) i Australii (extreme lying down – „ekstremalne leżenie”), Rosji (планкинг – „twarzą w dół”) i Ukrainie (долілицтво – „twarz w ziemię”). Plankowanie, czyli uprawianie plankingu może kończyć się śmiertelnie. Zasada tej zabawy jest prosta, im większe ryzyko, tym większa radość z wykonanej fotografii plankingowej.
(Oprac. Bartłomiej Kotowski)
W ten sposób określa się aktywność, która polega na jeździe na zewnątrz dowolnego środka transportu publicznego, głównie pociągu, tramwaju lub metra. Inaczej mówiąc jazda pomiędzy wagonami, na dachu lub na końcu składu pociągu. Nieodzownym elementem tego typu aktywności jest jej transmisja na żywo w Internecie lub jej zapis na urządzeniach elektronicznych i następnie opublikowanie w cyberprzestrzeni. Zaceping może być praktykowany za pomocą specjalistycznych przyrządów alpinistycznych, a także przy użyciu siły własnych rąk. Jest on skrajnie niebezpieczną działalnością, która podejmowana jest w celu zdobycia popularności, lajków, retweetów w mediach społecznościowych lub poszukiwania tzw. „zastrzyku” adrenaliny.
(Oprac. Bartłomiej Kotowski)
Funkcjonujące w subświecie hip-hopu określenie rysunku (graffiti) namalowanego na pociągu lub określenie zaplanowanej akcji wykonywanej przez osoby wykonujące graffiti (graficiarzy).
(oprac. Bartłomiej Kotowski)
Kseroboy/kseroks w subświecie hip-hopu oznacza osobę, która naśladuje czyjś styl lub nagrania, kopiuje pomysły innego artysty dla swoich potrzeb. Kseroboya w piosenkach rapowych określa się również terminem „ksero”. Kseroboy to zbitka, która pochodzi z języka angielskiego: od słowa „xero” 'kopiarka’ i „boy” 'chłopak’. Kseroboy jest określany również jako „złodziej cudzej twórczości” lub „zrzynacz bitów”.
Pokolenie (inaczej generacja – od łac. generatio „rodzenie, tworzenie”) – to pojęcie socjologicznie, oznaczające część populacji wyodrębnionej na podstawie wspólnych cech. Pokoleniem nazywa się krewnych zbliżonych wiekiem i pochodzących w tym samym stopniu od wspólnego przodka (jedno pokolenie obejmuje wszystkich kuzynów). Szerzej to również zbiór osób, niekoniecznie spokrewnionych, wchodzących w dorosłość w podobnym okresie (np. nasze pokolenie, pokolenie naszych dzieci). Poszczególne pokolenia wyodrębniamy nie tylko na podstawie zbliżonego wieku ich przedstawicieli, ale przede wszystkim – wspólnoty postaw i hierarchii wartości, które kształtuje m.in. tzw. wspólne przeżycie pokoleniowe. Wówczas przykładowo wskazuje się na generację X czy pokolenie Z. Kolejne pokolenie rodzi się średnio co 30 lat. Różnice między pokoleniami, zwłaszcza w społeczeństwach, w których zachodzą szybkie i głębokie zmiany kulturowe, mogą prowadzić do zjawiska „przepaści” międzypokoleniowej czy „konfliktu pokoleń”.
Współczesne pokolenia dzielimy na:
Opracowanie: Monika Bator
’świetne, doskonałe, znakomite’. Odnosi się wówczas do przedmiotów, zjawisk czy osób. Słowo występuje także w kontekstach wyrażania podziwu czy pozytywnych emocji. Często jest wzmacniane przedrostkiem intensyfikującym giga-, mega- zapisywanym jednak – zwykle – oddzielnie, np. giga koks, mega kox. Popularność kox zawdzięcza grze Minecraft, w której jeden z najrzadszych i najcenniejszych przedmiotów, czyli Zaklęte Złote Jabłko – nazywane jest koxem (podobnie zresztą jak brzmi nazwa starej odmiany jabłek o lekko pomarańczowym smaku, czyli koksy pomarańczowej, w języku angielskim Cox’s Orange Pippin, zwykle skracane do Cox).
Kox/ koks jest synonimem słowa kot występującego w podobnym znaczeniu, np. Giga kot w naprawianiu.
Przykłady użycia:
1. Git poszło, bo gość od matmy to prawdziwy kox.
2. Byl to jakis kox snajper! /https://www.gampre.pl/ogloszenia/counter-strike-global-offensive/ogloszenie-52812/
(Zgłoszenie: 07.12.2021, oprac. Anna Wileczek)
Zob więcej: Bartek Chaciński, Słowo na niedzielę: kox, https://polifonia.blog.polityka.pl/2021/04/18/slowo-na-niedziele-kox/.
znane od dawna łacińskie słowo oznaczające oszusta i szalbierza lub kogoś, kto podszywa się pod innych (https://sjp.pwn.pl/sjp/impostor;2561338.html). Występuje zarówno w polszczyźnie, jak i w języku angielskim. Do młodomowy trafiło ze względu na popularność internetowej gry „Among US”, w której jeden z graczy występuje właśnie w tej roli. Zadaniem impostora jest sabotowanie gry i eliminowanie członków załogi. Odkrycie impostora gwarantuje wygraną (zob. https://among-us.fandom.com/pl/wiki/Impostor).
Przykłady użycia:
1. Aśka wreszcie się zmyła. Impostor wyeliminowany / zasłyszane/
2. -Impostor wyeliminowany.
– No to pauza. /https://www.youtube.com/watch?v=bTqfGLxm3Gw/.
Źródło: https://among-us.fandom.com/pl/wiki/Impostor?file=Impostor.webp.
(Zgłoszenie: 07.12. 2021, oprac. Anna Wileczek)
’przechwalać się czymś; popisywać drogimi przedmiotami, strojami, osiągnięciami i dowodzić na tej podstawie swojej wyższości’.
Rzeczownik flex jest synonimem nieco przestarzałego szpanu lub jeszcze dość często używanego lansu czy prestiżu.
Słowo nawiązuje do angielskiego zwrotu flexing your muscle, co oznacza 'napinanie mięśni, prężenie klaty’. Jest to forma zaznaczania atutów swojego ciała, a w znaczeniu przenośnym – eksponowanie swojej wartości lub pozycji. Czasownik fleksować należy do slangowych „internacjonalizmów”, występuje np. w takim znaczeniu także w środowisku niemieckich nastolatków (flexen).
Przykłady użycia:
1.Fleksuje się koleś w najnowszych najkach, z topowym modelem smartfona /https://forum.gazeta.pl/forum/w,567,172068287,172068287,Mlodziezowy_jezyk_polski_nowe_slowa_zwroty.html/
2. Czym jest flex, o którym rapuje Żabson, Rae Sremmurd, Bedoes, Ice Cube, Paluch, Quebonafide i Białas i inni wykonawcy ze sceny hip-hopowej? W dzisiejszym odcinku wyjaśniam flexowanie się! /https://www.youtube.com/watch?v=lbkzx2DhrXA/
3. Dzisiaj powiem wam, jak zostać hajpbestią i jak fleksować ubraniami /https://www.youtube.com/watch?v=1shx2fta-fE.
4. O nieee gość który flexowal że śmiga bez ochrony i nikt mu nic nie zrobił dostał wpierdol.
Zgłoszenie: 23.11.2021, aktual. 26.03.2023; oprac: Anna Wileczek
Wyraz wywodzi się z języka angielskiego (kid – dziecko + adult – dorosły) i określa postawę ponowoczesną opartą na przyjmowaniu przez osoby dorosłe filozofii i sposobu bycia „wiecznego dziecka”. Dotyczy to zarówno światopoglądu i stylu życia (wieczna niedojrzałość), jak i wyglądu zewnętrznego (stylizacja na modę młodzieżową), oraz „młodzieżowego” stylu językowego. Można nawet mówić o „stylu kidult”, na który składają się takie elementy jak: sposób bycia (wybujały indywidualizm, apoteoza humoru, negacja powagi, zanurzenie w social media), moda (ubrania popularne wśród młodzieży), styl komunikacyjny (slang młodzieżowy, slang internetowy). Popularność tej postawy, obserwowanej obecnie u wielu dorosłych, ma swoje uzasadnienie w ponowoczesnym stylu życia.
Żyjemy w specyficznym uniwersum. Szybkie tempo życia, indywidualizm i pogoń za doświadczaniem przyjemności powoduje, że dominuje hedonizm, który był wprawdzie kultywowany w poprzednich pokoleniach, ale współcześnie przybrał postać krzykliwej demonstracji „ja”. Rodzi to postawę koncentracji na sobie, podniesionej do rangi centrum indywidualizmu, coraz rzadziej kojarzoną z narcyzmem czy egoizmem, a coraz częściej z prawem do „dbałości o siebie” nawet wbrew normom społecznym czy estetycznym. Towarzyszy temu powszechna wręcz orientacja na krzykliwą wizualność, łącząca w sobie atrakcyjność z młodzieńczością i młodzieżowością. Krzyżują się wzory uczestnictwa w kulturze popularnej, która przybiera formę „no age” ze względu na wszechobecną komercjalizację. Tymczasem dorosłość – zlokalizowana niebezpiecznie blisko dojrzałości, a nawet starości – w stereotypie kulturowym jest kojarzona z odpowiedzialnością (co gorsza: nie tylko za siebie), z trudem życia, podejmowania decyzji i ponoszenia konsekwencji. Niejako z definicji dorośli powinni zachowywać się dojrzale. A co jeśli ową dojrzałość odrzucić? Założenie, choć wydawałoby się z góry nietrafione, o dziwo, jest możliwe do realizacji. Kto z nas nie słyszał bowiem o syndromie Piotrusia Pana? Pokusa pozostania wiecznym dzieckiem, mimo że obarczona ryzykiem śmieszności, ostracyzmu czy nawet potępienia, jest jednak możliwa do realizacji. Wystarczy po prostu odrzucić zwyczaje społeczno-kulturowe przypisane do wieku i trwać w młodzieńczej emocjonalności, impulsywności i stylistyce. Współcześni „wiecznie młodzi” dorośli, żyjący szybko, ceniący sobie przede wszystkim zewnętrzną przebojowość i tempo życia, świetnie funkcjonujący w przestrzeni wirtualnej, są skoncentrowani wyłącznie na sobie, przywiązani do obrazu siebie jako osoby młodej, energicznej, będącej stale „trendy” i „na czasie”. Pojęcie kidult określa specyficzną „hybrydyczną” osobowość takich „nastorosłych” – dorosłych chłopców i dziewczynek, dużych dzieci, którzy mimo wskazań metrykalnych nie są dorosłymi w tradycyjnym tego znaczeniu i takiej potrzeby nie odczuwają.
Zob. więcej:
Anna Wileczek, Kidult (nie tylko) językowy, „Postscriptum Polonistyczne” 2017, nr 1 (19), s. 179-196.
Jadwiga Daszykowska, Od kultu młodości do stylu życia kidult, „Społeczeństwo i Rodzina”2018, nr 54, s. 58–84.
Opracowanie: Monika Wojtkowiak
Wyraz sztos w znaczeniu przymiotnikowym 'świetne, doskonałe, rewelacyjne’ przeniknął m.in. do odmiany językowej stosowanej przez kosmetyczki i reklamowy przemysł kosmetyczny. Wyrażenie „sztos zabiegi”często występuje na banerach reklamowych, w ogłoszeniach czy w filmikach rozpowszechnianych w mediach społecznościowych. Wspomaga typowy w perswazji zabieg hiperbolizacji, zwłaszcza gdy jest wzmocnione przysłówkiem: totalnie lub mega,
1.PAKIET COMBO SLIM – TOTALNY SZTOS W DZIEDZINIE REDUKCJI TKANKI TŁUSZCZOWEJ I USUWANIU CELLULIT /https://www.safari-wellness.pl/pakiet/combo-slim-wyszczuplenie-ujedrnienie-i-budowa-miesni-niwelacja-cellulitu/;
2.BOTOX ORZECHOWY SZTOS SZTOSÓW ! NAWILŻENIE REGENERACJA ! DRUGIE ŻYCIE DLA WŁOSÓW ! SERDECZNIE ZAPRASZAM DO ZAPISÓW/ https://www.facebook.com/watch/?v=540017173523956;
3. WARTE SWOJEJ CENY 💰💎💰 TO SZTOS! NOWY PODKŁAD !!/ https://www.youtube.com/watch?v=fR3NGDhzLF8;
4. Sztos Barber Shop Wągrowiec. LAUREAT PLEBISCYTU ORŁY/ https://www.orlyfryzjerstwa.pl/profile-93005-sztos-barber-shop-wagrowiec.
Hip-hop to gatunek muzyczny i ruch subkulturowy zarazem, który narodził się na początku lat 70. XX wieku w USA i stworzył młodym ludziom możliwość swobodnego wyrażania opinii i niepokojów prowokowanych otaczającą rzeczywistością.
Przemiany społeczne, polityczne i kulturowe, które miały miejsce w Polsce i innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej po 1989 roku, dały możliwość swobodnego przepływu stylów muzycznych popularnych wcześniej w Ameryce i Europie Zachodniej. Skutki tych przemian na trwałe zakorzeniły się w świecie stylu młodzieżowego (muzyki, subkultury, stylu życia), jakim jest hip-hop. Problemy współczesnego świata, poczucie niesprawiedliwości, marginalizacja i nierówność społeczna, a także marzenia o świecie prawym i ustabilizowanym eksponowane w subświecie hip-hopu, są bez wątpienia ważną, o ile nie najważniejszą przyczyną buntu i protestu młodego pokolenia. Ludzie, tworzący subkulturę hip-hopu, obserwują otaczającą ich rzeczywistość i często ją komentują, dając przy tym wyraz swym artystycznym ambicjom (rapowanie ‘melorecytacja’, breakdance ‘taniec z dużą liczbą figur siłowo-sprawnościowych’, graffiti ‘umieszczanie obrazów w przestrzeni publicznej’).
Zmieniająca się teraźniejszość budzi wiele kontrowersji, skłania do refleksji oraz wywołuje skrajne emocje, które egzemplifikowane są właśnie w twórczości hip-hopowej. Problemy społeczne takie jak bieda, pochodzenie, bezrobocie, brak perspektyw na godną przyszłość, sytuacja geopolityczna oraz religia są często krytykowane w tekstach piosenek rapowych. Rymowany slang ubrany w muzykę – rap, szybko stał się nie tylko sposobem wyrażania emocji, ale również jednym ze stylów życia młodzieży, a bunt zawładnął tekstami piosenek rapowych.
Hip-hop, który posiada swój język i niepowtarzalny styl, jest swoistą formą protestu młodych ludzi przeciwko otaczającej ich rzeczywistości. Rap, operując określonym zasobem leksykalno-semantycznym, nakierowuje ku naturalistyczno-fatalistycznej interpretacji rzeczywistości doświadczanej przez użytkowników. A współcześnie – jak się zdaje – nie stroni także od prowokacji – zarówno tej językowej, jak i obyczajowo-społecznej.
Asymilacja leksyki rapu jest ściśle powiązana z utożsamianiem się młodych ludzi z grupą. Myślenie w konkretnych kategoriach kulturowych i interpretowanie rzeczywistości nie jest obojętne wobec życiowych motywacji i osiągania przez jednostkę wytyczonego celu. Znajomość i używanie slangu hip-hopowego podkreśla przynależność społeczną jednostki i określa jej tożsamość. Ekspresja leksykalna hip-hopu wzbogacana jest niejednokrotnie wulgaryzmami i słowami nacechowanymi negatywnie. Ponadto język rapu bogaty jest w neologizmy i frazy wartościujące, negatywnie nacechowane kalki językowe, a także skróty, zapożyczenia, wykrzyknienia i zwroty adresatywne.
Postawa buntownicza uczestników subświata hip-hopu wynika nie tylko z tego, w jaki sposób rozumiana jest otaczająca rzeczywistość, ale także z chęci podejmowania jej zmiany. Hip-hopowy bunt pozwala młodym ludziom wyrażać swoje poglądy i walczyć o swoje przekonania. Jest wyrazem odrzucenia przez jednostkę zastanego świata społecznego na rzecz poszukiwania nowego ładu, stylu życia, nowej rzeczywistości społecznej, o którą walczy się, odrzucając wszystko to, z czym młody człowiek się nie zgadza.
Jednostka nieustannie stara się kształtować swoją tożsamość, indywidualność, swoje „ja”. Często raperzy usiłują wykreować swój niepowtarzalny, rozpoznawalny wśród wielu styl. Bywa też, że swoje zaangażowanie lokują w akcje społeczne, edukacyjne lub wchodzą w komercyjne związki z popkulturą. Tym samym poszukiwanie, łączenie, niczym nieograniczony wybór, a także pogoń „za nowością” miesza się z mirażami, mrzonkami i wyobrażeniami jednostek, które chętnie czerpią z elementów dotychczasowego kapitału subkulturowego, tworząc tym samym nową, wielowymiarową ponowoczesną jakość. Brak aprobaty dla rzeczywistości przejawia się w postawie buntu, owocującej walką o prawo do stanowienia o sobie, ale także niekiedy sprowadzanej tylko do „zewnętrzności” – estetycznego kodu, symboli, mody i znaków rozpoznawalnych jako hip-hopowe. Bliżej stąd do subkulturowego stylu, niż zdeklarowanej subkulturowej przynależność.
Więcej: Bartłomiej Kotowski (2016), Język Bunt Tożsamość. Socjologiczno-antropologiczne studium empiryczne subkultury młodzieżowej rap, Wyd. Rospisani.pl.
Opracowanie: Bartłomiej Kotowski
Zob. także
To nie jst hip-hop. Rozmowy (2018-2021) , red. Jacek Baliński, Bartek Strowski, Wyd. No Dayz Off.
Hip-hop w Polsce. Od blokowisk do kultury popularnej (2021), red. nauk. Miłosz Miszczyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Rychła J (2005), Ucieczka, bunt, twórczość. Subkultura hip-hopowa w poszukiwaniu autentycznego stylu życia„, Oficyna Wydawnicza Impuls.
Piwoński W. (2021), Legendy kieleckiej kultury hip-hop mają swój wyjątkowy mural, https://wkielcach.info/aktualnosci/legendy-kieleckiej-kultury-hip-hop-maja-swoj-wyjatkowy-mural-zdjecia-i-wideo/?fbclid=IwAR3ATbi2GkTHabuJQ9mp3d4e242GLnnmH4TeqywyAU1IqI5VD87-7c1steM.
Źródło: https://wkielcach.info/aktualnosci/legendy-kieleckiej-kultury-hip-hop-maja-swoj-wyjatkowy-mural-zdjecia-i-wideo/?fbclid=IwAR3ATbi2GkTHabuJQ9mp3d4e242GLnnmH4TeqywyAU1IqI5VD87-7c1steM.
Młodzieżą nazywa się zwykle osoby w młodym wieku (nastoletnie) funkcjonujące w biologicznym i społecznym „pomiędzy”. E.H. Erikson twierdzi, że są to „jednostki znajdujące się w instytucjonalizowanym stanie przejściowym między dzieciństwem a dorosłością, w trakcie którego określone zostają ostateczne ramy tożsamości człowieka”. Owa przejściowość bywa kłopotliwa zarówno dla samej młodzieży (trochę jeszcze dzieci, trochę już dorosłych), jak i dla jej rodziców, którzy owo przejście z jednego stanu do drugiego muszą osobom wkraczającym w okres dojrzewania i dorastania po prostu ułatwić.
Pojęcie młodzieży wiąże się z pojęciem dojrzewania i dorastania, choć te są trudne do uchwycenia i mają wiele kontekstów. Dojrzewanie kojarzy się z funkcjonowaniem biologicznym i psychicznym, dorastanie – także społecznym. Dorastamy do ról społecznych, do nowych form funkcjonowania, do rozumienia siebie samego. Młodzież to ci, którzy internalizują (uwewnętrzniają) społeczny wymiar wartości i norm i jest to pewnie jedna z tych rzeczy, których dorośli młodym nie zazdroszczą. Młodzież to też ci, którzy stają wobec konieczności zaakceptowania nowego siebie w momencie, w którym wchodzą w najlepszy czas w życiu, przed którymi jeszcze wybory, zachwyty, poznawanie świata. Młodzież wreszcie to ci, którym uchodzi płazem to, co potem już nie uchodzi. Nie bez kozery mówi się: „zrzucić coś na karb młodości”, „młody nie zrozumie”, „szalony małolat” i te powiedzenia brzmią jak ocena połączona jednak z łagodnym pobłażaniem lub wyrozumiałością. Wszak „młodość ma swoje prawa” – to dobry i piękny czas witalności, entuzjazmu i fizycznego piękna, tego, co określa się „kwieciem życia”. To okres próbowania wszystkiego, nawiązywania relacji społecznych, pierwszych spotkań i miłości. Ponieważ z tym etapem życia (w znaczeniu biologiczno-społecznym) wiążą się liczne pozytywne skojarzenia kulturowe, więc i tęsknota za „byciem młodzieżą” towarzyszy współczesnej kulturze, szczególnie tej popularnej. Tymczasem „młodzieżowość” jako styl bycia i komunikacji staje się i powabny i popularny. Dzieje się to też dlatego, że krzyżują się wzory konsumpcji, rozrywki, uczestnictwa w kulturze, która przybiera coraz częściej formę „no age”. Z drugiej strony zmieniają się wyznaczniki więzi w grupach i społecznościach. Coraz częściej spoiwem staje się rodzaj poczucia humoru, temat dyskusji czy typ preferencji spędzania wolnego czasu niż wiek biologiczny. Sprzyja temu zglobalizowana sieć, gdzie każdy może być każdym w dowolnym momencie swojego życia. W tym kontekście wojny pokoleniowe na modne lub niemodne emoji, znane lub nieznane słowa, popularne i niepopularne gry, wstęp do modnego klubu lub jego brak to „zoomersko-boomersko-millenialskie* potyczki komunikacyjne, które podsycają nieco już nadwątlony ogień międzypokoleniowych stereotypów.
Na pytanie, kiedy kończy się przynależność do młodzieży, można wprawdzie łatwiej odpowiedzieć niż na pytanie: kiedy kończy się młodość – zazwyczaj następuje to, gdy po okresie instytucjonalnej edukacji, podejmowana jest praca zawodowa traktowana jako początek samodzielności – ale trzeba wskazać także na dużą umowność i subiektywizację tych podziałów. Często, mówiąc o młodzieży i młodości, myślimy bowiem nie jako o kategorii wiekowej, ale o stylu bycia i dyspozycji organizmu (młodzieżowość i młodzieńczość). Szczególnie, gdy współczesny człowiek za powagą dorosłości i nobliwym konserwatyzmem starości nie przepada. Badania wskazują, ze skłonni jesteśmy za koniec młodości przyjąć nawet wiek 50+. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że o ile młodzieńczość kojarzy się pozytywnie (mówimy o młodzieńczym wyglądzie, spojrzeniu, wigorze), to nachalna młodzieżowość w tzw. „pewnym wieku” po prostu nie przystoi.
Zob. więcej:
Opracowanie: Anna Wileczek, Monika Wojtkowiak
*zoomerzy – pokolenie Z, zwykle osoby urodzone od roku 1995 do roku 2010 w społeczeństwie w pełni cyfrowym. Pot. najmłodsze pokolenie obeznane w nowoczesnych technologiach.
boomerzy – pokolenie baby boomers – powojennego wyżu demograficznego. Osoby urodzone pomiędzy 1946–1964. Pot. osoby o przestarzałych poglądach.
pokolenie X – osoby urodzone między 1965-1979.
millenialsi – pokolenie Y obejmujące osoby urodzone pomiędzy 1980 a 1995, będące świadkami gwałtownych przemian cyfrowych, obeznane z nowymi technologiami.
Slogan marketingowy utworzony przez RTM (real time marketing – marketing czasu rzeczywistego) polskiego przewoźnika – LOT, który wykorzystał wybór na młodzieżowe słowo roku złożenia” „śpiulkolot” do reklamy podróży dreamlinerem, zestawiając ze sobą oba słowa.
Źródło: https://www.facebook.com/PllLOT/photos/a.357376010937/10157969415545938/?type=3.
To jeden z powtarzających się motywów obrazowych przedstawiających psa, który jest uchwycony w ironicznym „uśmiechu” . Znaczenie jest zależne od kontekstu wypowiedzi, do której zawsze jest dołączony screen. Może wskazywać na politowanie, niezgodę na coś, negatywną ocenę. Sam pomysł wykorzystania wizerunku psa nazywanego pieszczotliwie „piesełem” (ang. doge) pochodzi od polarnych już w 2013 r. memów ze zdjęciem psa razy shiba inu. Zarówno „pieseł”, jak i „koteł” (kot będący bohaterem żartobliwych memów) pojawiają się w sieciowych interpretacjach doraźnych sytuacji, w komentarzach czy reakcjach na cudze wypowiedzi.
Źródło: https://knowyourmeme.com/photos/2020484-ironic-doge-memes,
Źródło: https://www.reddit.com/r/bruhmoment/comments/9z91as/holy_crap_doge_troll_edme/
(Zgłoszenie: 07.12.2021, oprac. Anna Wileczek)
Plebiscyt Młodzieżowe Słowo Roku 2021 pokazał, że młodzi użytkownicy polszczyzny wprowadzili do języka szereg nowych, ciekawych jednostek (np. śpiulkolot, zodiakara, koroniak), reaktywowali stare, nadając im drugie życie (np. git, twoja stara, klawo), a istniejącym wyrazom przypisali nowe znaczenia (np. mrozi, oddaje, koks/ kox). Warto także zauważyć, że z ponad 2,5 tys. zgłoszonych jednostek znaczna liczba dotyczyła nawiązywania i podtrzymywania relacji lub zaznaczania emocji w ramach młodzieżowego współistnienia. Zachowania allocentryczne, czyli takie, które realizują się niejako na zewnątrz „ja”, w relacji do innych są charakterystyczne dla osób w wieku dojrzewania. Środowisko rówieśnicze jest dla nastolatków swoistym poligonem doświadczalnym, na którym poszukują identyfikacji, nawiązują i podtrzymują więzi, ćwiczą sztukę prowadzenia sporów, uczą się nazywać i wyrażać emocje.
Nic więc dziwnego, że w młodzieżowym repertuarze struktur przydatnych do nawiązania kontaktu nadal znajdują się dobrze znane wyrazy: elu/ elo ziom/ eluwina/ eluwa, choć trzeba odnotować, że dołączyło też sympatyczne halko oraz joł definiowane jednak jako ‘zaczepka’. Z kolei wyrazy takie jak: siem/ siema eniu/ siemandero/ siemolo to przykłady nie tylko użytecznych w kontaktach społecznych „wytrychów”, ale także dowody środowiskowej inwencji słowotwórczej. Nastoletnie rozmowy nadal – jak wynika z dużej liczby zgłoszeń – kończą się brzmiącym z angielska słowem naura, wzmocnionym niekiedy wulgaryzmem lub eufemizmem typu: kurde naura, co pokazuje żywe wpływy sceny youtubowej. Co ciekawe, naura bywa także niekiedy używana jako swoisty „stoper” rozmowy, która nie przebiega po naszej myśli. No i naura brzmi trochę jak ok, boomer, tylko w komunikacji z rówieśnikami.
Nastolatkowie w czasie dorastania muszą też opanować sztukę prowadzenia sporów. W repertuarze młodzieżowej erystyki znalazła się na nowo fraza twoja stara, która szczyt popularności notowała kilka, a może nawet kilkanaście, lat temu. Wówczas i dziś należy do ripost – ciętych, szybkich i niekiedy bolesnych odpowiedzi na czyjś nieprzychylny komentarz lub niedorzeczne pytanie, ale – jak wskazują zgłaszający – bynajmniej „nie obraża niczyjej matki”. Tym samym obserwujemy konwencjonalizację struktury, która oderwała się od pierwotnego związku ze starą ‘matką’ czy starym ‘ojcem’, aby stać się formą językowego pocisku. Jak czytamy w uzasadnieniu jednego ze zgłoszeń stanowi „najlepszy argument w każdej kłótni”.
W emocjonalnych konwersacjach młodzieży jako środek retorycznego oddziaływania pojawia się także ironia. Przykładem tego jest fraza: Kto pytał? / Ale kto pytał?, która z pytaniem wspólny ma jedynie schemat. Pełni funkcję stwierdzenia ‘to jest nieważne’, sygnalizuje zniechęcenie rozmówcy: ‘nic mnie to nie obchodzi’ lub po prostu służy „do gaszenia przeciwnika”. Może się jednak zdarzyć, że nastoletni adwersarz odpowie na to – bądź co bądź – pytanie retoryczne – znaną ripostą: –Twoja stara, dlatego na tę ewentualność powstała wersja oznajmująca: Nikt nie pytał! Jeśli chodzi o wyrażenie rozczarowania tematem rozmowy, to w zgłoszeniach zarejestrowano także emocjonalny wykrzyknik meh [czyt. /mɛ/] sugerującą ‘obojętność, niezadowolenie’. Sygnalizuje reakcję rozmówcy, w której wyraża on swoje zniechęcenie lub negatywną ocenę zjawiska, przedmiotu, osoby, a w niektórych kontekstach nawet zażenowanie. Warto dodać, że ta młodzieżowa „kultura wstydu” jest – jak wynika z plebiscytowych propozycji – ciągle żywa. Kompromitujące zachowanie, żenujący nietakt, intelektualne lub towarzyskie faux pas jest wprawdzie nadal nazywane cringem /krindżem, ale zyskało także nowe określenie – mrozi. Wszystko przez odczuwane wówczas „ciarki żenady”. Tego, który jest przedmiotem żenady nazywa się nawet mrozicielem lub mrożonem. Bywa, że sytuacje ekstremalnie niefortunne określane są jako giga cringe. Towarzyszy im emocjonalny okrzyk yikes [wym. jajks] oddający ogromne zażenowanie nadawcy.
Młodomowa zaznacza także pozytywne relacje. Przyjacielski kontakt między rówieśnikami podkreślony bywa przez formy zgłaszane często jako – mniej lub bardziej – pieszczotliwe zwroty apelatywne, np.: bestie ‘przyjaciółka/przyjaciel’, mordo/ mordeczko/ mordzio, byczku/ byczqu/ byniu/ ‘dobry znajomy, kolega’. Utożsamianie się z wypowiedzią lub poglądami rozmówcy jest zaznaczone skrótem rel. ‘ang. relatable ‘możliwe do powiązania’. Pozytywne i radosne są też wykrzyknienia i frazy, typu: ez/es/ ez z wami ‘łatwo, prosto’, essa/ no i essa ‘świetnie, udało się, wielka radość’. To pojemne językowo „cieszynki”. Nie tylko służą uzewnętrznieniu radości, ale tworzą wewnątrz młodzieżowych społeczności dobry klimat. A ten młodzi określają z angielska jako vibe / wajb ‘pozytywne wibracje, dobra atmosfera, sympatyczna relacja z drugą osobą’ lub mood ’dobry nastrój, humor’.
Do przydatnych i popularnych w komunikacji wyrazów, których znaczenie jest jednak tak pojemne, że trudno byłoby oddać wszystkie kontekstowe niuanse należy shesh/ sheeesh [wym. szisz/ szis/sziiisz]. Zaznacza reakcję odbiorcy w stylu: „A niech to…/ a niech mnie’. Wyraża w zależności od kontekstu: zainteresowanie, zdziwienie, zdumienie, a nawet podziw lub dezaprobatę. W komunikacji bezpośredniej pełni niekiedy funkcję swoistego „jęku namysłu”, podkreśla dobry kontakt lub jest używane ze względu na to – jak mówią młodsi nastolatkowie – że po prostu „fajnie brzmi”.
Swoistym żartobliwym dodatkiem do wypowiedzi wydaje się natomiast wyraz monke/ monkes (ang. monkey ‘małpa’), rozpowszechniony w Internecie przez memy. Daje on możliwość – jak wskazują internauci – wypełnienia kłopotliwej ciszy, która zapadła, gdy „nie wiadomo, co powiedzieć”. W dodatku pozwala wszystko obrócić w żart. Treść emocjonalną skutecznie kondensują i zastępują nowe emoji. Mają swoje wersje językowe, dzięki czemu obsługują także komunikację bezpośrednią. Wśród zgłoszeń nie zabrakło więc językowych odpowiedników ikon, znanych głównie z serwisu Twitch, takich jak pogChamp ‘zaskoczenie, zdziwienie’, pog/poggers ‘podekscytowanie, coś pozytywnego’ czy sadge/sadek ‘smutek’. Z kolei użytkowniczki Tik Toka lubią (i zgłaszają) to, co jest UwU ‘urocze, słodkie, czułe’.
Podsumowując, nie można oprzeć się wrażeniu, że młodzieżowe trendy językowe związane z mniej lub bardziej pragmatycznymi strategiami nawiązywania relacji, podtrzymywania kontaktu, współodczuwania emocji, wymianą dialogiczną mają swe źródło w popularności mediów społecznościowych. Szybko jednak rozprzestrzeniają się poza nie, są przejmowane przez coraz młodszych użytkowników, dla których to nie kategoria kanoniczności i medium przekazu mają znaczenie, ale przede wszystkim kryterium upodobania i zabawy.
Komentarz: Anna Wileczek
to żartobliwy neologizm stworzony przez firmę Ikea w reakcji na zwycięstwo wyrazu śpiulkolot 'sen, szykowanie się do snu, przytulne miejsce do spania, łóżko’ w plebiscycie „Młodzieżowe Słowo Roku” w 2021 r. Wyraz nawiązuje do jednego z oryginalnych produktów przypominających ubranie z kołdry.
Źródło: https://www.facebook.com/IKEApl/
[wym: jajks] – wykrzyknik wywodzący się z języka angielskiego i wyrażający w zależności od kontekstu uczucia zażenowania, dezaprobaty, zawodu. Jest reakcją na nieprzyjemną sytuację, do opisania której brakuje słów. Jest synonimem słowa cringe ’żanada, wstyd’. Pełni także funkcję przysłówka lub partykuły, gdy zaznacza ocenę lub wzmacnia wypowiedź.
Przykłady użycia:
1. -Patrz, ubrał się jak kmiot. -Yikes! /zasłyszane/.
2. POPO – CO TO ZNACZY YIKES, HOLAK OBCZAJA LASKI, TEST KAWY GBS / https://www.youtube.com/watch?v=jBaeMTVrrlA.
3. – Discord emoji /https://emoji.gg/emoji/8891-yikes.
4.
Źródło: https://www.facebook.com/watch/?v=789487358658443
(Zgłoszenie: 05.12.2021, oprac. Anna Wileczek)
Żartobliwy wyraz złożony, który pochodzi od słów – slang. śpiulkać 'spać’ + ogóln. lot . Pierwotnie pojawiał się w humorystycznych memach (tzw. spanko memach) przedstawiających urocze zwierzątka w wymyślnych pojazdach (zwykle miękkich i pluszowych ze względu na skojarzenia z kołdrą), które udawały się do krainy snu. Obrazkom towarzyszył napis: Wsiadaj do śpiulkowozu, jedziemy w spanko/ Wsiadaj do śpiulkołodzi, płyniemy w spanko/ Wsiadaj do spiulkostatku, lecimy w spanko /Wsiadaj do śpiulkolotu, lecimy w spanko.
Występujący samodzielnie wyraz śpiulkolot może oznaczać w zależności od kontekstu 'sen, zasypianie, przygotowanie do snu, a także łóżko, miejsce do spania’ lub jest żartobliwym synonimem frazy 'pora spać’.
Źródło: https://www.blasty.pl/94899/pies-piesel-doge-wsiadaj-do-spiulkowozu-jedziemy-w-spanko.
Źródło: https://www.wykop.pl/wpis/57662829/dobranoc-%E1%B6%98%E1%B5%92%E1%B4%A5%E1%B5%92%E1%B6%85/.
Komercyjne wykorzystanie słowa śpiulkolot/ spiulkowóz obserwujemy w ofertach różnych produktów związanych ze snem i spaniem, m.in. poduszek.
Źródło: https://m.facebook.com/ideashirt.clothing/photos/a.194464740729089/1882345445274335/.
(Oprac. Anna Wileczek)
Ktoś, kto nie nadąża za aktualnymi trendami. Być cofniętym to nie wiedzieć czegoś, być niedoinformowanym, nie nadążać za nowościami, nie kojarzyć, być staroświeckim.
Przykład użycia:
1. Wierz mi, nie jestem cofnięty / Mam w sobie ogień i basta/ Jeszcze zapłoną parkiety // Letra, Jeszcze zapłoną parkiety, https://www.musixmatch.com/es/letras/Chorzy/Jeszcze-Zap%C5%82ona-Parkiety.
2. Ej, opowiedz o tym, bo chyba jakiś cofnięty jestem… /zasłyszane/
(Oprac: Anna Wileczek)
Źródło: https://załóżwiersz.pl/shop/robie-postepy/.