szponcić / szpont

1. 'kombinować, rozrabiać, pajacować, wygłupiać się, kłamać, ’

2. 'bajerować, wkręcać kogoś, organizować coś specjalnego’

3. 'szpanować, lansować się, obnosić się z czymś’

4. 'majstrować przy czymś’.

Niekiedy także:

5. 'przyjmować narkotyki lub handlować nimi’.

W rodzinie słowotwórczej pojawiają się także takie realizacje jak przyszpącić, poszpącić ’intensywnie działać, narozrabiać’, szpąciarz/ szponciarz , szpąciciel/ szponciciel ’bajerant, kombinator’.

Słowo w slangu młodzieżowym jest notowane od początku XXI w – pierwsze zapisy pojawiły się w słowniku Miejski.pl już w 2009 r., ale najprawdopodobniej występowało już wcześniej w gwarach (np. gwara Bałut – dzielnicy Łodzi) i języku potocznym w znaczeniu 'rozrabiać, łamać prawo’. Postać słownikowa wyrazu (z zapisem asynchronicznej wymowy o+n) nie jest do końca ustabilizowana, w zapisach występuje także czasem jako: szpącić, szpąciciel.

Biorąc pod uwagę współczesną ewolucję znaczenia i podobieństwo brzmieniowe do słowa szpanować, być może należałoby pochodzenie tego wyrazu wiązać z niemieckim sich spannen ’prężyć się, napinać’ lub spund ’czop, pot. młokos, chłystek’, a więc z tym, który nie jest poważny i często się wygłupia.  W gwarze więziennej z kolei szponcić to ’intrygować, powodować nieporozumienia’, a szponciciel – to  „ten, kto szponci”. Szpont zaś to 'oszustwo, kradzież’ lub 'intrygi, konflikty” (Za: K. Stępniak, Słownik tajemnych gwar przestępczych). W nowszych słownikach internetowych gwary więziennej szpącić oznacza 'przekazywać informacje o więziennych układach’ (https://antykonfident.pl/2023/07/28/slownik-grypsery-slang-oraz-przyklady-gwary-wieziennej/).

Warto odnotować, że rzeczownik szpont występuje w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego w znaczeniu 'pokrywki oblepionej gliną lub ciastem w miejscu zetknięcia z garnkiem’, zaś we współczesnym slangu szpont oznacza 'wydarzenie, zamieszanie, akcję lub przekręt” .

Samo słowo w nowym znaczeniu zostało spopularyzowane dzięki streamerowi Makaljerowi (Igor Grabowski), który podczas transmisji zaczął nadużywać tego określenia w kontekstach zwązanych z rzeczywistością cyfrową (zob. szpont rotacyjny: https://www.tiktok.com/@energotyk.wojcik/video/7538404564156960022?q=Rotacyjny%20szpont&t=1762463442042).

Przykłady użycia:

1. Taka z wujkiem lecą szponcić/ https://www.tiktok.com/@klub.u.babci.helci/video/7560074705844063510

2. Chyba trzeba zacząć szponcic na walutach widzowie / https://www.tiktok.com/@zielu7331/video/7550380517510761750

3. Teraz trzeba to podymić, podszponicić lekko/https://www.youtube.com/shorts/7pTr34oN6Gc

4. Kto tu tak naszponicił?/ https://www.instagram.com/p/C1A10TkNf3T/

5. Gdyby nie on, to bym nie wiedział ,że istnieje takie słowo jak szpont xd/ https://www.tiktok.com/@energotyk.wojcik/video/7538404564156960022

6. Każdy ma tyle pytań, a j a odpowiadam: „dość”. Pojawiam się i znikam, bo to jest kwantowy szpont/ https://www.tiktok.com/@k_kayen_11/video/7568822666040380674?q=szpont&t=1762292974117

7. Malik Montana pozdrawia szponcicieli/ https://www.tiktok.com/@szponcicieee/video/7552456738197277974

8. Szukamy dziewczyny dla tego oto szponciciela. Chętne w kom/ https://www.tiktok.com/@szponcicieee/video/7553612697737235734

9. Siara w pocie czola wymysla okazje do tańca i wyglada jakby dochodzil już do odpowiednich wnioskow, wiec czekajcie na info szponty a i przyznajcie ze jest mega slodki jak wstawia takie fotki/ https://www.instagram.com/szybkiszpont/p/DC4V1_8I1oG/

10. Naszponcic cos trzeba🥳🦘/ https://www.instagram.com/codziennienoweslowo/p/DQZ0vTBDanB/.

(zgłoszenie 14,10.2025, oprac. Anna Wileczek)