Młodzież, młodzieżowość, młodzieńczość

Młodzieżą nazywa się zwykle osoby w młodym wieku (nastoletnie) funkcjonujące w biologicznym i społecznym „pomiędzy”. E.H. Erikson twierdzi, że są to „jednostki znajdujące się w instytucjonalizowanym stanie przejściowym między dzieciństwem a dorosłością, w trakcie którego określone zostają ostateczne ramy tożsamości człowieka”. Owa przejściowość bywa kłopotliwa zarówno dla samej młodzieży (trochę jeszcze dzieci, trochę już dorosłych), jak i dla jej rodziców, którzy owo przejście z jednego stanu do drugiego muszą osobom wkraczającym w okres dojrzewania i dorastania po prostu ułatwić.

Pojęcie młodzieży wiąże się z pojęciem dojrzewania i dorastania, choć te są trudne do uchwycenia i mają wiele kontekstów. Dojrzewanie kojarzy się z funkcjonowaniem biologicznym i psychicznym, dorastanie – także społecznym. Dorastamy do ról społecznych, do nowych form funkcjonowania, do rozumienia siebie samego. Młodzież to ci, którzy internalizują (uwewnętrzniają) społeczny wymiar wartości i norm i jest to pewnie jedna z tych rzeczy, których dorośli młodym nie zazdroszczą. Młodzież to też ci, którzy stają wobec konieczności zaakceptowania nowego siebie w momencie, w którym wchodzą w najlepszy czas w życiu, przed którymi jeszcze wybory, zachwyty, poznawanie świata. Młodzież wreszcie to ci, którym uchodzi płazem to, co potem już nie uchodzi. Nie bez kozery mówi się:  „zrzucić coś na karb młodości”, „młody nie zrozumie”, „szalony małolat” i te powiedzenia brzmią jak ocena połączona jednak z łagodnym pobłażaniem  lub wyrozumiałością. Wszak „młodość ma swoje prawa” –  to dobry i piękny czas witalności, entuzjazmu i fizycznego piękna, tego, co określa się „kwieciem życia”. To okres próbowania wszystkiego, nawiązywania  relacji społecznych, pierwszych spotkań i miłości. Ponieważ z tym etapem życia (w znaczeniu biologiczno-społecznym) wiążą się liczne pozytywne skojarzenia kulturowe, więc i tęsknota za „byciem młodzieżą” towarzyszy współczesnej kulturze, szczególnie tej popularnej. Tymczasem „młodzieżowość” jako styl bycia i komunikacji staje się i powabny i popularny. Dzieje się to też dlatego, że krzyżują się wzory konsumpcji, rozrywki, uczestnictwa w kulturze, która przybiera coraz częściej formę „no age”. Z drugiej strony zmieniają się wyznaczniki więzi w grupach i społecznościach. Coraz częściej spoiwem staje się rodzaj poczucia humoru, temat dyskusji czy typ preferencji spędzania wolnego czasu niż wiek biologiczny. Sprzyja temu zglobalizowana sieć, gdzie każdy może być każdym w dowolnym momencie swojego życia. W tym kontekście wojny pokoleniowe na modne lub niemodne emoji, znane lub nieznane słowa, popularne i niepopularne gry, wstęp do modnego klubu lub jego brak to „zoomersko-boomersko-millenialskie* potyczki komunikacyjne, które podsycają nieco już nadwątlony ogień międzypokoleniowych stereotypów.

Na pytanie, kiedy kończy się przynależność do młodzieży, można wprawdzie łatwiej odpowiedzieć niż na pytanie: kiedy kończy się młodość – zazwyczaj następuje to, gdy po okresie instytucjonalnej edukacji, podejmowana jest praca zawodowa traktowana jako początek samodzielności – ale trzeba wskazać także na dużą umowność i subiektywizację tych podziałów. Często, mówiąc o młodzieży i młodości, myślimy bowiem nie jako o kategorii wiekowej, ale o stylu bycia i dyspozycji organizmu (młodzieżowość i młodzieńczość). Szczególnie, gdy współczesny człowiek za powagą dorosłości i nobliwym konserwatyzmem starości nie przepada. Badania wskazują, ze skłonni jesteśmy za koniec młodości przyjąć  nawet wiek 50+. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że o ile młodzieńczość kojarzy się pozytywnie (mówimy o młodzieńczym wyglądzie, spojrzeniu, wigorze), to nachalna młodzieżowość w tzw. „pewnym wieku” po prostu nie przystoi.

Zob. więcej:

• Anna Wileczek, Młodzież, młodość, młodzieńczość. Konteksty językowo-kulturowe i socjologiczne, w: A. Wileczek, Kod młodości. Młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych, WN PWN, Warszawa 2018, s. 50- 66.
• Młodzi 50+. Młodość trwa dziś dłużej niż kiedykolwiek wcześniej, https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,105645,12560313,mlodzi-50-mlodosc-trwa-dzis-dluzej-niz-kiedykolwiek-wczesniej.html.

Opracowanie: Anna Wileczek, Monika Wojtkowiak

*zoomerzy – pokolenie Z, zwykle osoby urodzone od roku 1995 do roku 2010 w społeczeństwie w pełni cyfrowym. Pot. najmłodsze pokolenie obeznane w nowoczesnych technologiach.

boomerzy – pokolenie baby boomers –  powojennego wyżu demograficznego. Osoby urodzone pomiędzy 1946–1964. Pot. osoby o przestarzałych poglądach.

pokolenie X – osoby urodzone między 1965-1979.

millenialsi – pokolenie Y obejmujące osoby urodzone pomiędzy 1980 a 1995, będące świadkami gwałtownych przemian cyfrowych,  obeznane z nowymi technologiami.