konflikt pokoleń

konflikt (z łac. conflictus – zderzenie) – to stan rozbieżności pomiędzy poszczególnymi elementami jakiegoś systemu lub pomiędzy całymi systemami, niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów, spór, zatarg.

Konflikty powstające pomiędzy ludźmi są zjawiskiem złożonym i wielorako uwarunkowanym, występującym powszechnie i dotyczącym niemal każdej grupy społecznej. Różnice między pokoleniami, zwłaszcza w społeczeństwach, w których zachodzą szybkie i głębokie zmiany kulturowe, mogą prowadzić do „konfliktu pokoleń”. Najbardziej konfliktowym okresem w życiu człowieka jest młodość, kiedy kształtuje się jego osobowa tożsamość, kiedy – silniej bądź słabiej – dystansuje się wobec norm i wartości preferowanych przez rodziców.

Współcześnie tym najmłodszym pokoleniem, którego cechy daje się już zdefiniować, jest pokolenie Z. Jego przedstawiciele, zwani potocznie zetkami, urodzeni po 1995 roku, dorastali w czasach wszechobecnego i powszechnie dostępnego internetu oraz dynamicznie rozwijających się mediów społecznościowych, w epoce mobile’a. Wraz z poprzedzającym ich pokoleniem Y, czyli tzw. millenialsami, zostali w 2019 roku w zamieszczonym na Tik Toku wideo oskarżeni przez starszego mężczyznę o kompleks Piotrusia Pana, czyli niechęć do bycia dorosłym i wzięcia odpowiedzialności za własne życie. Film dał początek słynnej frazie: ok, boomer, której znaczenie odpowiada polskiemu zwrotowi: cicho, dziadku! W tym sensie określa „stan umysłu” człowieka, który jeszcze tkwi mentalnie i kulturowo w poprzedniej epoce. Określenie to pierwotnie odnosiło się do grupy demograficznej – ludzi urodzonych w latach 1946-1964, w czasach powojennego baby boomu, przede wszystkim w Ameryce. Stopniowo jednak zaczęło być kierowane do każdego dorosłego, prawiącego młodzieży morały, także do przedstawicieli generacji X (1965-1980).W kilka miesięcy stało się hasłem młodzieży, powielanym w tysiącach memów, w utworach muzycznych, drukowanym na ubraniach, obecnym w debatach telewizyjnych. Riposta ok, boomer uważana jest przez niektórych za formę ageizmu, czyli wykluczenia związanego z wiekiem.

Aby wskazać na istotę współczesnego „konfliktu pokoleń” pomiędzy zetkami, millenialsami a boomerami warto dokonać analizy jego podłoża:

• naturalne przekonanie dorosłych o tym, że poglądy młodych są zagrożeniem dla obowiązującego porządku zbudowanego przez starsze pokolenia, „młodzi ludzie nie wiedzą, czego chcą, więc nie potrafią kontynuować naszej misji”;
• brak elastyczności starszych i nieumiejętność podjęcia wyzwań związanych z nowymi technologiami i cyfrową rzeczywistością, stąd ich poczucie odizolowania;
• specyfika pokoleniowa – brak demograficznej równowagi, baby boomers to pokolenie powojennego wyżu, „grupa wiekowa obecnie między 50. a 65. rokiem życia, liczebnie dwa razy silniejsza od następnych pokoleń, piastująca dziś niemal 50 procent kluczowych stanowisk we wszystkich obszarach życia społecznego, która wyjątkowo aktywnie kształtowała dzisiejszy świat”;
• przegrupowanie natury ideowej po stronie młodego pokolenia, „próba całkowitej przemiany społecznej świadomości w obliczu ekologicznej apokalipsy”;
• boomersi jako warstwa uprzywilejowana, „która ukradła przyszłość młodym, tak jak ukradła zasoby planecie”;
• zakwestionowanie przez młodych liberalnej demokracji i kapitalizmu w ich dotychczasowej postaci – „zetki i millenialsi stawiają w pierwszej kolejności na korygowanie nierówności społecznych, co stoi nieraz w opozycji do tego, z czego są znani baby boomers – ambicji bogacenia się i gromadzenia zasobów”;
• oczywista dla najmłodszego pokolenia kwestia otwartości kulturowej i stosunku do ludzi o różnej orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej.

Trzeba zaznaczyć, że określenie boomer używane jest przez zetki także w stosunku do millenialsów. 30 years old boomer (30-letni boomer) – to człowiek po trzydziestce, który już założył rodzinę i podjął pracę zawodową. A po godzinach panoszy się w internecie, żeby wyjaśniać młodzieży, jakie wyjątkowe były lata 90., jak wiele ich ominęło, jakie gry, filmy i seriale muszą nadrobić. Boomerzy posługują się także „przestarzałymi” – zdaniem młodych – emotikonami. I tak, płacząca ze śmiechu buźka  – w 2015 r. uznana przez Oxford Dictionaries za Słowo Roku – dziś przez pokolenie Z jest traktowana jako boomerskie emoji. Zetki komunikują się inaczej. Aby wyrazić swoje rozbawienie, preferują symbol czaszki lub trumny, co ma oznaczać, że żart czy sytuacja spowodowała, że „umarli” ze śmiechu.

Symbolem tej pokoleniowej wojny stały się również obcisłe jeansy – skinny jeans – które, według pokolenia Z, wyszły już z mody oraz przedziałek z boku głowy zastąpiony przedziałkiem na środku, czyli słynnym middle part, zwanym też w polskiej młodomowie mostowiaczkiem (aluzja do stylu uczesania Marka Mostowiaka – jednego z bohaterów filmu „M jak miłość”).

Konflikt pokoleń obecny jest także w życiu politycznym. Podczas posiedzenia nowo wybranego sejmu 29 listopada 2023 roku poseł z ugrupowania Polska 2050, Adam Gomoła (rocznik 1999), w trakcie gorącej dyskusji wokół nowelizacji ustawy o zakazie handlu w niedzielę, nazwał się „jedynym przedstawicielem gen Z w tej izbie”,  na co część posłów zareagowała śmiechem i uszczypliwościami dotyczącymi wieku najmłodszego posła. Doszło również do zabawnego nieporozumienia, które wyjaśnił marszałek sejmu. Jeden z posłów zamiast  „gen Z” (generation/pokolenie Z), usłyszał „Jay-Z” (czyli pseudonim amerykańskiego rapera i przedsiębiorcy, prywatnie męża piosenkarki Beyoncé).

Źródła:

1. Czerniak, „Ok, boomer” to nowy oręż w starciu pokoleń. Ale ta wojna jest wyjątkowa, https://tech.wp.pl/ok-boomer-to-nowy-orez-w-starciu-pokolen-ale-ta-wojna-jest-wyjatkowa-6448360309016705a
2. Gawin, „Ok, boomer” – czyli wojna pokoleń trwa, https://teologiapolityczna.pl/ok-boomer-czyli-wojna-pokolen-trwa-felieton
3. Kliś, Konflikt pokoleń w rodzinach dorastającej młodzieży, „Państwo i Społeczeństwo” 2011, (XI) nr 3, wersja online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/25102/KLIS_Konflikt_pokolen_w_rodzinach_dorastajacej_mlodziezy_2011.pdf?sequence=1&isAllowed=y
4. Pstrongowski, Gdy ageizm rani jak cios – boomerzy vs. millenialsi vs. gen Z, https://goingapp.pl/more/ageizm-boomerzy-millenialsi-gen-z/

Opracowała: Monika Bator