ciumćwok

To osoba, która nic nie wie, jest głupia; człowiek nierozgarnięty, niedołęga.

W angielskim slangu słowu temu odpowiada wyraz buttsnack (< butt – ‘tyłek, zad, siedzenie’, snack –‘przekąska, zakąska’) mający dwa znaczenia, tj.: 1. ‘osoba, która nic nie wie albo jest głupia’, 2. ‘ktoś niedostosowany, zachowujący się niestosownie do sytuacji, nieokrzesany, arogancki’ (zob. https://www.urbandictionary.com/define.php?term=Buttsnack; dostęp: 8.07.2023).

Wyraz jest derywatem złożonym, który powstał prawdopodobnie od – podobnych znaczeniowo i fonetycznie – słów ciumok/ciumak (lub ciuma) i ćwok. Formantem jest w tym wypadku ucięcie części pierwszego wyrazu i zespolenie obu tematów w jedną całość za pomocą wrostka zerowego -ø- (zob. Wróbel 2001: 178-179).

W Słowniku polszczyzny potocznej PWN M. Czeszewskiego czytamy: ćwok – lekc. o człowieku nierozgarniętym, powolnym, głupim, nielubianym, nietowarzyskim (2006: 65). Synonimem tego słowa jest wyraz ćmok. Nieco inną definicję omawianego słowa, z innym kwalifikatorem, podaje natomiast internetowy Słownik języka polskiego PWN: ćwok – pogard. o człowieku mało inteligentnym, nieobytym (https://sjp.pwn.pl/slowniki/ćwok.html; dostęp: 8.07.2023).

W gwarach wyraz ciumak, ciumok oznacza ‘człowieka powolnego w pracy, niezdarę’. Wyraz ten pochodzi od słowa ciuma – ‘niedołęga, niezdara, człowiek pozbawiony sprytu’ (Mączyński 2019: 120). Internetowy Słownik języka polskiego podaje zaś, że ciuma to regionalnie ‘kobieta ospała, pozbawiona energii’ (https://sjp.pl/cium; dostęp: 8.07.2023). W słowniku tym, pod hasłem ćmok (synonim słowa ćwok), odnajdujemy interesujące komentarze internautów, którzy nie tylko podają odnalezione w słowniku znaczenia wyrazów ćmok i ćwok, ale także dzielą się informacjami na temat etymologii słów oraz tego, jakie synonimy tych wyrazów używane są w ich regionie. Można przypuszczać, że słowo to jest zapożyczeniem wewnętrznym – z polszczyzny regionalnej „przewędrowało” do socjolektu młodzieży.

Jako ciekawostkę można dodać, że „ciumćwok” to jedno z przezwisk Elijaha    Pepperjacka – pobocznej postaci z serialu Łowcy Trolli. Opowieści z Arkadii (ang. Trollhunters: Tales of Arcadia), chłopca niezbyt lubianego w szkole, uznawanego przez innych uczniów za fajtłapę i niezdarę (zob. https://talesofarcadia.fandom.com/pl/wiki/Eli%C5%9B_Pepperjack; dostęp: 8.07.2023). W języku angielskim przezwisko bohatera serialu (jedno z przezwisk) ma postać Buttsnack (zob. https://talesofarcadia.fandom.com/wiki/Eli_Pepperjack; dostęp: 9.07.2023.

W potocznym języku polskim  funkcjonują także bliskoznaczne względem słowa ciumćwok (zbliżone do niego również fonetycznie) wyrazy ciućmok, ciućma. Ze słownika M. Czeszewskiego dowiadujemy się, że ciućma to lekceważące określenie stosowane w odniesieniu do człowieka nierozgarniętego, niezaradnego, ślamazarnego; fujary, ślamazary, ofermy’, synonim słowa ciućmok (2006: 57). To ostatnie występuje również w gwarze śląskiej. Oznacza ‘kogoś niezaradnego, powolnego; fajtłapę’ (zob. https://bonclok.pl/slowniczek-wyrazow-slaskich/ciucmok.html; dostęp: 9.07.2023), ‘nieudacznika, ofiarę losu, ofermę; kogoś nieporadnego, ale sympatycznego’ (https://glosbe.com/pl/pl/ciućmok; dostęp: 9.07.2023).

Przykłady użycia:

1. Co za ciumćwok / https://www.o2.pl/artykul/student-z-usa-zjadl-5-dniowy-makaron-zmarl-nastepnego-dnia-6343392422955137a;
2. ODPOWIEDZ JEST DOBRA CIUMĆWOKI DOBRZE JEST! / https://brainly.pl/zadanie/15359451;
   

(Zgłoszenie: 6.07.2023; oprac. Agnieszka Rosińska-Mamej)